|
“Fizika va texnologik ta’lim” jurnali | Журнал “Физико-технологического
Pdf ko'rish
|
| bet | 152/167 | | Sana | 18.01.2024 | | Hajmi | 2,16 Mb. | | #140538 |
“Fizika va texnologik ta’lim” jurnali | Журнал “Физико-технологического
образование” | “Journal of Physics and Technology Education” 2021, № 4 (Online)
Journal of Physics and Technology Education | https//phys-tech.jspi.uz/
155
o'g'liga qarata «Kim aqlli va davlatmand bo'lsa, o'sha oila boshlig'i bo'lib qoladi»,
degan so'zlariga o'g'illaridan biri zumrad ko'zli oltin uzugi, ikkinchisi zarbof
choponini, uchinchisi esa qimmatbaho kamarini ko'rsatadi.
Kenja o'g'il esa otasining savoliga «Menda zumrad ko'zli uzuk ham, zarbof
chopon ham, qimmatbaho kamar ham yo'q. Lekin mehnatkash qo'lim, botir
yuragim, aqlli boshim bor», - deydi va otasi uni oila boshlig'i qilib, uy- ro'zg'orini
meros qoldiradi.
Ko'rinib turibdiki, xalq bu ertak vositasida yoshlarga insonni hayotda baxtli
qila oladigan narsa mehnat degan g'oyani ilgari surgan.Faqat ertaklarda emas, xalq
maqollarida ham mehnatsevarlik, mehnatda hamkorlik, mehnatning insonni baxtli-
saodatli qilishi ifodalangan. Masalan: “Daryo suvini bahor toshirar”, “Inson
qadrini mehnat oshirar. oltin оtda bilinar”, “Odam mehnatda do’st ortirar,
g’iybatdan dushman” kabi maqollar shular jumlasidandir. Yusuf Xos Hojibning
«Qutadg'u bilig» asarida esa shahar va qishloq xalqini ijtimoiy tabaqalarga ajratib,
dehqonlar, hunarmandlar, chorvadorla olimlar, tabiblar va boshqalar haqida
so'zlab, ularning jamiyat hayotidagi o'rniga alohida to'xtalib o'tadi. Turli kasblar,
ayniqsa, dehqonchilik, hunarmandchilik va chorvachilikka oid fikrlarini bayon
etadi. U dehqon, hunarmand va chorvadorlarni jamiyatning moddiy boyliklarini
yaratuvchi sifatida ta'riflaydi.
Dehqonlar mehnatini ulug'lash bilan birga, hunarmandlar haqida ham «juda
zarur kishilardir... temirchi, tikuvchi, etikdo'z, suvchi, egarchi, toshchi, o'qchi,
kamonchilarning foydasi katta. Ularni sanay berib ko'zim uzayib ketdi. ... Bu
dunyoga ular yaxshilik keltiradilar, Ular juda ko'p ajoyib narsalarni ishlaydilar», -
deb o'zining xayrixohligini bayon etadi va hukmron doiralarga mehnatkashlar
bilan munosabatda bo'lish shartlari xususida o'z tavsiyalarini bayon qiladi.
Dehqonlarga nisbatan:
(О 'zing bular bilan aralashgin, qo'shilgin,
Tilda yaxshi so 'zla, yuzingni ochiq tut).
Hunarmandlarga nisbatan:
(Bular ham senga kerakli kishilardir,
Bularni yaqin tut, foydasi tegadi (ey) bahodir).
Hotam Toyi bir kuni qo'y-qo'zilar so'ydirib, xalqqa katta ziyofat beradi. So'ng
biroz dam olish uchun dalaga chiqadi. Unga yelkasida o'tin ko'tarib kelayotgan bir
chol uchraydi. Hotam Toyi unga «Dashtda yurib bexabar qolgandirsan, tashla bu
og'ir yukni, Hotam uyiga borib ziyofatda izzat ko'rgil», - deydi. Shunda chol kulib:
«Ey, oyog'iga hirs band solgan, g'ayrat vodiysiga qadam urmagan kishi, sen ham
|
| |
