|
“Fizika va texnologik ta’lim” jurnali | Журнал “Физико-технологического“Fizika va texnologik ta’lim” jurnali | Журнал “Физико-технологического
образование” | “Journal of Physics and Technology Education” 2021, № 4 (Online)
Journal of Physics and Technology Education | https//phys-tech.jspi.uz/
7
Beta nurlanish-bu elektronlar hamda pozitronlar, eng yengil (neytron) dan
tortib eng og’ir turlicha elementlargacha beta parchalanishi hosil bo’ladi. Beta -
nurlanish yuqori kirish kuchiga ega. Havodagi beta zarrachalari diapazoni bir
necha metrga, biologik to'qimalarda esa bir necha santimetrga etishi mumkin.
Shunday qilib, havodagi energiyasi 4 MeV bo'lgan elektronlar diapazoni 17,8 m,
biologik to'qimalarda esa 2,6 sm.
Gamma nurlanishi zaryadsiz va massasiz bo’lgani uchun yuqori moddalardan
o’tish kuchiga ega. Agar tashqi alfa va beta nurlanish, odatda, kiyimda yoki terida
so'rilsa va asosan radionuklidlar tanaga kirganda xavf tug'dirsa, tashqi gamma
nurlanishida butun tana unga ta'sir qiladi. Bir tomondan, bu gamma nurlanishidan
himoya qilishning maxsus choralarini talab qiladi, boshqa tomondan, uni
masofadan diagnostikaning turli usullarida qo'llash imkonini beradi.
1-rasm. Har xil nurlanishlarning muhitdan o’tishining sxematik tasviri
Yerdagi tabiiy radioaktivlikdan izotoplardan tashqari kosmosdan doimo
kosmik nurlanish kelmoqda.Kosmik nurlanish. Kosmosdan yerga keladi. Kosmik
nurlar tarkibiga protonlar va geliy yadrolari kiradi. Og’irroq elementlar 1%
atrofini tashkil qiladi. Atmosferaga chuqur kirib, kosmik nurlanish atmosferani
tashkil etuvchi yadrolar bilan o'zaro ta'sir qiladi va ikkilamchi zarrachalar oqimini
hosil qiladi (mezonlar, gamma kvantlar, neytronlar va boshqalar).
Elektromagnit nurlanishlar turli manbalariga va keng energiya spektriga ega:
atom yadrosining gamma-nurlanishi va tezlashtilgan elektronlarning tormozlanishi
nurlanishi, radioto’lqinlar.
|
| |
