degan narsa
bormi sizda?!
qo‘yuvdim,
bir borib
ko‘rsang
bo‘larmidi?
Sen tug‘ib
qo‘ysang-u,
boshqa xotin
tarbiyalasa,
bolada ena-otaga
mehr bo‘larmidi?
O‘zingga o‘xshagan
boyvachchalarni
aytishga
shoshmagandirsan
Har holda,
bekorga so‘rama
El nomusini
Orsizlarcha
poymol etganda,
Zarracha es
bormidi sanda?
A. Hojiyevning “O'zbek tili sinonimlarining izohli lug'ati”dan olingan halo
so'zi sinonimlari tavsifi bilan tanishing, ulardagi ma'no nozikliklarini
eslab
qoling.
Bu so'zlar ishtirokida gaplar tuzing.
BALO,
usta, ustamon, bilag'on, bilarmon, chechan, epchil, chaqqon,
uddaburon. O'rinlatib
bajaradigan, mahorat va chaqqonlikka ega.
Balo ko'proq oddiy so'zlashuvga xos. U “aqliy, jismoniy ish-harakat
bajarishda yuqori mahoratga egalik”ni ifodalash uchun qo'llana oladi.
Usta aql,
malaka talab etadigan harakatlarga nisbatan qo'llanadi. Ustamon quvlik, ayyorlik
bo'yoqqa ega. Bilag'on, bilarmon so'zlarining xususiyati ularning o'zagidan
anglashib turadi. Bilarmon salbiy bo 'yoqqa ega. Chechan, chaqqon, epchil “tez va
oson bajarish mahoratiga egalik”ni bildiradi. Uddaburon, asosan, “ish-vazifani ijro
etish mahoratiga egalik”ni ifodalash uchun qo'llanadi.
Mavzuni mustahkamlash uchun qo‘shimcha topshiriq
Topshiriq. “Yumaloq xat” metodidan foydalanamiz. Bunda o’quvchilar
alohida qog’ozga do’stlari uchun xat yozishadi va yumaloqlab o’qituvchiga
topshirishadi. Xatda o’quvchilar gapning ifoda maqsadiga ko‘ra
turlarini uslubiy
kontekstlarda qo‘llab yozadilar. O’qituvchi barcha xatlarni pochta qutisiga yig’ib
chiqadi va o’zi o’quvchilarga pochtachi sifatida xat tarqatadi. O’quvchilar xatni
ochadilar va xatda yozilgan gaplarning ifoda maqsadiga ko‘ra
turlarini va gaplarga
yuklanga qo‘shimcha ma’nolarni aniqlaydilar.
O‘quvchilarni baholash
Darsda faol ishtirok etgan o‘quvchilar baholanadi.
Uyga vazifa
81-mashq. Gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlarini uslubiy kontekstlarda
qo‘llab matn tuzing.
