Oksidlanish qaytarilish reaksiyalari

Download 94.66 Kb.
bet	3/4
Sana	27.12.2022
Hajmi	94.66 Kb.
	#37216

Bog'liq
Oksidlanish - qaytarilish reaksiyalari
Surayyo Mustaqil ish Word. 2, 11. Maxalliy va quvurning uzunligi bo‘ylab yo‘qotilgan energiyani aniqlashga taalluqli masalalar, informatika 8 sinf test 2 chorak, Nodavlat @talim live, 3-Mavzu Zamonaviy matn muxarrirlari Reja, 6 fizika test banki, 4 КУРС МОЛИЯ дастур (2), KENJAYEV BEGZOD, 3- Мактаб бланкаси (2), 5-Mavzu PUL BOZORI 222, A2, Environmental Problems, business across culture, HOW TO DO PRESENTATION WORKS IN POWER POINT

b) Ishqoriy muhit hosil qilish uchun NaOH va KOH ishlatiladi. 2KMnO4 + Na2SO3 + 2KOH ↦ Na2SO4 + 2K2MnO4 + H2O Mn+7 +1e- ↦ Mn+6 |1|2 osidlovchi S+4 - 2e- ↦ S+6 |2|1 qaytaruvchi v) neytral muhitda suv 2KMnO4 + 3Na2SO3 + H2O ↦ 3Na2SO4 + 2MnO2 ↓+2KOH ishlatiladi: Mn+7 + 3e- ↦ Mn+4 |3|2 osidlovchi S+4 - 2e- ↦ S+6 |2|3 qaytaruvchi Oksidlanish - qaytarilish reaksiyalari 4 ga bo’linadi: molekulalararo; ichki molekulayr; disproporsiyalanish reaksiyalari; murakkab oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari. Molekulalalaro oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida oksidllanish darajasi o’zgaradigan element atomlari turli moddalar molekulalari tarkibiga kiradi: 0 +6 +2 +4 Cu + 2H2SO4= CuSO4+SO2 + 2H2O Cu0 – 2 e ↦ Cu+2 2 1 S+6 – 2 e ↦ S+4 2 1 qaytaruvchi Cu, oksidlovchi S bo’lsa H2SO4tarkibiga kirgan. CuSO4+Zn=ZnSO4+Cu Zn0 –2e → Zn+² 2 1 Cu+2 +2e↦ Cu0 2 1 Molekulalararo oksidlanish -qaytarilish reaksiyalari gazlar orasida: 3H2+N2=2NH3 4NH3+5O2=4NO+6H2O 2SO2+O2=2SO3 qattiq moddalar orasida va gazlar orasida: 2Mg(q)+O2(g)=2MgO(q) 2Sb(q)+3CI2(g)=2SbCI3(q) qattiq moddalar bilan suyuqliklar orasida: 4HCI(s)+MnO2(q)=CI2(g)+ Mn CI2(s)+2H2O(s) 16HCI(s)+2KMnO4(q)=5CI2(g)+2MnCI2(s)+8H2O(s)+2KCI(s) Faqat qattiq moddalar orasida: 2AI(q)+ Fe2O3(q)=AI2O3(q)+2Fe(q) C(q)+2PbO(q)= 2Pb(q)+CO2(g) Aksariyat oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari eritmada ketadi: 3Na3AsO3+K2Cr2O7+4H2SO4= 3Na3AsO4+Cr2(SO4)3+4H2O+K2SO4 2NaCrO2+3H2O2+2NaOH=2Na2CrO4+4H2O Bunday reaksiyalar qatoriga oksidlanish darajasi turlicha bo’lgan lekin bir hil atomlardan iborat moddalar orasidagi reaksiyalarni xam olish mumkin, ushbu reaksiyalarni sinproprsiatsiya reaksiyalari xam deb ataladi: 2H2S+H2SO3=3S+3H2O 5HCI+HCIO3=3CI2+3H2O Disproporsiyalanish yoki o’z-o’zidan oksidlanish - qaytarilish reaksiyalarida bitta element atomlarining o’zi xam oksidlovchi va xam qaytaruvchi bo’ladi. Molekula tarkibidagi bir hil element atomining oksidlanish darajasi xam ortadi, xam kamayadi: 3K2MnO4+2H2O=2KMnO4+MnO2+4KOH 3KCIO=2KCI+KCIO3 3HNO2=HNO3+2NO+H2O 4 Na2SO3=3Na2SO4+Na2S 6NaOH+3S=2Na2S+Na2SO3+3H2O 2KOH+CI2=KCI+KOCI+H2O 6KOH+3CI2→5KCI+KCIO3+3H2O Ichki molekulyar-oksidlanish qaytarilish reaksiyalarida oksidlanish darajasi o’zgarayotgan turli hil atomlar bitta modda molekulasi tarkibiga kiradi: 2KNO3=2 KNO2+ O2 4HNO3=4NO2+2H2O+O2 2 Ba(NO3)2=2BaO+4NO2+O2 (NH4)2Cr2O7=Cr2O3+N2+4H2O 2HgO= 2Hg+O2 2KClO3=2KCl+3O2 Murakkab oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida ikkitadan ortiq elementlarning oksidlanish darajasi o’zgaradi. As2S3 ga konsentrlangan HNO3 ta’sirida quyidagi reaksiya sodir bo’ladi: 3As2S3+28HNO3+4H2O→6H3AsO4+9H2SO4+28NO 2 As+3 -4e ↦2As+5 3 3S-2 -24e ↦ 3S+6 N+5 -3e ↦N+2 28 3As2S3+28NNO3+4H2O=6N3AsO4+9H2SO4+28NO Elektron balans usuli maktab dasturi bo’yicha to’la o’rganilganligi uchun faqat yarim reaksiyalar (ion -elektron) usuliga to’xtalamiz. Bu usul faqat eritmada sodir bo’ladigan oksidlanish qaytarilish reaksiyalarini tenglatsirish uchun ishlatiladi. Elektron balans usulidan farq qilib oxirgi xolatda xaqiqiy mavjud ionlar qo’llaniladi. Elektron balans usulida esa faraz qilinadigan ionlar ishlatiladi, chunki eritmada Mn+7, Cr+6, S+6, N+5, N-3, Cl+7 va boshqa ionlar mutlaqo uchramaydi. Ayni paytda eritmada xaqiqiy bor bo’lgan ionlar Mn2+, Cr3+, MnO4-, CO32-, ClO4-,Cr2O72-, SO42- va boshqalar xisoblanadi.Yarim reaksiyalar usulida atomlarning oksidlanish darajasini bilish shart emas va reaksiya maxsulotlarini ham reaksiyani tenglashtirish jarayonida oson topish mumkin bo’ladi. Yarim reaksiyalar usulida tenglashtirishda quyidagilarni xisobga olish kerak. Bunda oksidlovchi va qaytaruvchi xamda ularning reaksiya maxsulotlari ion xolda yozilib ular asosida yarim reaksiyalar tuziladi. Kuchli elektrolitlar ion xolda yozilib, kuchsiz elektrolitlar molekulyar xolda (cho’kma, gaz) yoziladi. Yarim reaksiyalar usulida oksidlanish - qaytarilish reaksiyalarini tenglashtirish uchun oksidlanish-qaytarilish xossalarini bilgan xolda oksidlanish yoki qaytarilish maxsulotlari topiladi. Bunda oksidlovchi va qaytaruvchi uchun 4 ta qoidadan foydalaniladi: Kislotali muhitda oksidlovchi tarkibidagi ortiqcha kislorod vodorod ioni bilan bog’lanib suv molekulasini hosil qiladi va qaytariladi: [O]+ 2H++ 2 e ↦ H2O MnO4-+8H++5e↦ Mn2+ + 4H2O Neytral va ishqoriy sharoitda oksidlovchi tarkibidagi ortiqcha kislorod suv molekulasi bilan bog’lanib gidroksid ionini hosil qiladi va qaytariladi: [O] + H2O +2e ↦2OH- MnO4-+2H2O+3e=MnO2+4OH- kislotali va neytral sharoitda qaytaruvchi tarkibidagi etishmayotgan kislorodni suvdan olib vodorod ionini hosil qiladi: H2O - 2e ↦ [O ] +2H+ SO3 2-+ H2O -2e ↦SO42-+ 2H+ 1 jadval. Eng ko’p qo’llaniladigan qaytaruvchi va oksidlovchilar va ularning reaksiya maxsulotlari Download 94.66 Kb.

Download 94.66 Kb.