|
Omir qawipsizliginiń tiykarǵı túsiniklerihám olardıń mazmunı
|
| bet | 3/7 | | Sana | 01.12.2023 | | Hajmi | 26,22 Kb. | | #109425 |
Bog'liq KIRISIW omir qawipsizligiOmir qawipsizliginiń tiykarǵı túsiniklerihám olardıń mazmunı
Qáwip - turmıs iskerligi qawipsizliginiń oraylıq túsinigi bolıp, ol hádiyse, process, obiekt, kúshli tásir etiwshi hám basqa faktorlardıń insan sogiigiga, omirine qaysı dárejede zálel keJtirishini ańlatadı. Mısalı, órt, islep shıǵarıw avarıyası, epidemiologik jaǵday, uwlı zatlı elementlardıń sırtqı ortalıqqa tarqalıwı, óndiriste sanitar-gigiyenik kórsetkishlaming ózgeriwi, tábiyiy, texnogen ekologiyalıq ayrıqsha jaǵdaylar hám t.b. Qáwiplerdiń qásiyetlerin xarakterleytuǵın belgiler sanı hár qıylı bolıwı múmkin. Bazı bir qáwiplerde bul kórsetkishlar kóp sanda, bir paralarında kishi sanda boladı. Yaǵnıy hár qanday qáwiplerdi standart anıq kórsetkishler menen hám olardıń anıq sanı menen xarakterlab bolmaydi. B a'zi bir qáwiplerdi xarakterleytuǵın belgiler 5-6 sanda boisa, basqalarında odan kem yamasa kóp boiishi múmkin. Mısalı : jer silkinıwı qáwipinde 9 xarakterleytuǵın belgilerdi keltiremiz:
- topıraq bóleksheleri terbelmeli háreketiniń artpaqtası ;
- haywanot dúnyasınıń tınıshsızlanıwı ;
- jer ostki suwining jerge jaqınlasıwı ;
- jer ostki suwi quramında radon statyasınıń artpaqtası ;
- jerde jarıqlaming payda boiishi;
- bulaqlardıń payda boiishi;
- átirap ortalıqqa biygana gazlardıń tarqalıwı ;
- topıraq bóleksheleriniń deformatsiyalanishi;
~ topıraq bóleksheleri elektr qarsılıǵınıń ózgeriwi hám taǵı basqa.
Jer qulama qar qáwipi ulıwma basqa xarakterleytuǵın belgiler arqalı anıqlanadı. Atap aytqanda :
- topıraq bóleksheleri ıǵallıq dárejesiniń artpaqtası ;
- topıraq bóleksheleri bekkemlik dárejesiniń tómenlewi;
- qıya qáddili orınlarda jarıqlardıń ónim bo' lishi;
- jollarda úzilislaming gúzetiliwi;
- tereklaming tap 'g 'ri o'smasligi;
- úyler konstruksiyasınıń buziiishi;
- uylaming diywallarında jarıqlardıń júzege keliwi hám basqa
kórsetkishler;
Hár qanday qáwip ózinde insan turmıs faloiyatini izdan shıǵarıwshı energiyaǵa iye bolıp, ximiyalıq yamasa biologiyalıq aktiv omponentlami o 'zida saqlaydı. Mısalı : átir-upa sanaatında qcrllaniladigan erituvchilar: efir, spirt, xloroform hám basqalaming sozılmalı tásir etiwi insanlarda allergik kesellikler júzege keliwine sebep boiadi. Qáwiplaming túrleri tómendegishe klassifikaciya etiledi:
1. Kelip shıǵıw tábiyaatına kovra: tábiyiy, texnogen, antropogenik hám ekologiyalıq.
2. Tásir ózgeshelikine kóre: fizikaviy, ximiyalıq, biologiyalıq, termik hám psixofiziologikalıq.
3. Alıp keliwshi áqibetine kóre: tolıqıw, keselleniw, jaralanıw, apat, órt, nurlanıw, kúyiw hám basqalar.
4. Keltiretuǵın záleline kóre: social, ekonomikalıq, texnikalıq, siyasiy.
5. Kelip shıǵıw tarawına kóre: turmısqa, sportqa, y o i transportına, óndiriske, urısqa, tábiyǵiy apatqa tiyisli qáwipler.
6. Insanǵa tásir qiiish dárejesi ge qaray: aktiv (aktiv) hám tómen (passiv).
7. Tásir sheńberine kóre: lokal, jergilikli, milliy, global.
8. Tásir etiw tezligine kóre: tosınarlı, kúshii, m ótedil hám tuwri. Bulardan sonday juwmaq shıǵadıki, insan iskerliginiń qandayda bir túri joqki, ol absolut qawipsiz ámelge oshsa. Sol sebepli, hár qanday qáwip potensial qáwipli esaplanadı.
Qáwiplam ing taksonomiyasi. Taksonomiya - quramalı hádiyselami, processlami, túsiniklami yamasa obiektlami bir sistemaǵa salıw haqqındaǵı fan bolıp tabıladı.
|
| |
