15
1.
Berilgan soha vakillaridan qay biri siz uchun zamonamiz qahramoni bo‘la oladi?
Nega shunday hisoblaysiz?
2.
Ayting-chi, zamonamiz qahramonlari qaysi fazilati yoki ishlariga qarab belgilanishi
kerak?
3.
Nima deb o‘ylaysiz, bizga qahramonlar nega kerak?
4.
Sizningcha, yurtimizga, jamiyatimizga qanday qahramonlar kerak?
5.
Berilgan soha vakillaridan tashqari yana kimlarni qahramon deb hisoblaysiz?
Ularning ismini bilasizmi? Nega ularni qahramon sanaysiz?
Fe’lning
munosabat shakllari uning boshqa so‘zlar bilan bog‘lanishiga, so‘zlovchi-
ning maqsadini ifodalashga xizmat qiladi.
1. Asqar yana o‘z ishiga qaytmoqchi.
2. Ukangga ayt: tezroq kelsin.
3. Qani edi, qizim ham baxtini topsa.
1-gapda
-moqchi munosabat qo‘shimchasi so‘zlovchi (shu gapni aytgan kishi)
Asqarning qaytish maqsadida ekanini ifodamoqda.
2-gapda
-sin munosabat qo‘shimchasi so‘zlovchining buyrug‘ini ifodalashga xizmat
qilgan.
3-gapda
-sa shakli so‘zlovchining istak-xohishini ifodalayapti.
“Qani edi” birikmasi
esa shu ma’noni kuchaytirishga xizmat qilyapti.
Zamon, shaxs-son va
-sa qo‘shimchalari munosabat shakllari sanaladi. Bu
shakllar-
ni olgan fe’l odatda gap oxirida (kesim vazifasida) keladi.
Munosabat shakllari bir so‘zda ketma-ket kelishi ham
(chaqir/di/m, ista/sa/m), ko‘r-
satkichsiz bo‘lishi ham
(yugur, tanla) mumkin.
Bo‘sh o‘rinlarga mos keluvchi ikkitadan kesimni qo‘yib, gaplarni yozing. Kesimlar turli
zamon va shaxs-son qo‘shimchalari bilan shakllansa, gap ma’nosi qanday o‘zgarishiga
e’tibor qarating.
Namuna
1) yoyadi (doimiy ish-harakat, III shaxs, birlikda); 2) yoysin (buyruq, III shaxs,
birlikda)
• Sportchi yuqori marralarni zabt etib, vatanimiz dovrug‘ini dunyoga ...
• Olim ilm-fan olamida katta ixtirolar qilib, odamlarning turmushini …
• Dehqon dasturxonimizni to‘kin-sochin, yurtni boy …
• Jurnalist tun-u kun tinim bilmay, odamlarga dunyodagi yangiliklarni ...
• Siyosatchi xalqni birlashtirib, yagona maqsad sari olg‘a ...
• Harbiy Vatan sarhadlarini yovuz kuchlardan ...
@edurtm_uz
16
Namuna
Shifokorlar salomatligimiz posbonlaridir. Ular bemorlarni nafaqat bilimi, balki
mehri bilan ham davolaydi. Agar shifokor o‘z vazifasini sidqidildan bajarsa, o‘z ustida
doimiy ishlab, mahoratini oshirib borsa, kezi kelganda o‘z jonini ham ayamay kasalliklarga
qarshi kurash maydoniga chiqsa, shubhasiz, bunday mutaxassisni zamonamiz qahramoni
deb atash mumkin.
Badiiy asarlarda ham qahramonlar yashashi haqida bilasizmi? Ijodkor badiiy asar
yaratar ekan, u orqali o‘quvchida o‘z zamonasining qahramoni haqida tasavvur
uyg‘otishga harakat qiladi. Sizning ham asarlarda tanishgan qahramoningiz bormi? U
haqida ma’lumot bering.
Yuqorida berilgan kasb egalaridan birini tanlang va ta’riflang. Ular qanday qilib
zamonamiz qahramoniga aylana olishi mumkinligi haqida yozing.
• Bu qahramon kim?
• U qaysi sohada faoliyat olib boradi?
• Qanday fazilatlari bilan boshqalardan ajralib turadi?
• Uning qanday yutuqlari bor?
