Bog'liq Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti
Oltin tanga standarti tovarlarning bahosi oltinda ifodalanadi, mamlakat
bozorlarida oltin to’lov vositasini bajaradi va erkin ravishda zarb etiladi. Oltin
pulning barcha funksiyalarini bajaradi. Oltin tanga standarti sharoitida pul tizimi
talab va taklif asosida tartibga solinib, muomaladan ortiqcha bo’lgan oltin tanglar
―avtomatik ravishda‖ jamg’armaga yo’naltirildi, muomalada qo’shimcha to’lov
vositasiga ehtiyoj tug’ilganda ular jamg’armadan muomalaga qaytariladi. Oltin
tanga standarti sharoitida mamlakatda pul tizimini tashkil etish silliq va samarali
tarzda amalga oshirildi, biroq kishilarning tovar moddiy qiymatlarga bo’lgan
talabining hajmi iqtisodiyotdagi mavjud oltin zahiralari hajmidan sezilarli darajada
ortib bordi, shuningdek, oltin tanga standarti sharoitida Markaziy banklarda
ma’lum darajadagi oltin zahiralarini shakllantirish zaruriYatini keltirib chiqardi.
Oltin tanga standartining asosiy hususiYatlari quyidagilardan iborat
edi:
–
oltin tangalarni qat’iy o’rnatilgan qiymatlarda erkin ravishda zarb
etish;
–
o’zining qiymatini oltinda ifoda etadigan pullarni maydalash;
–
oltinning mamlakatlar o’rtasida erkin ayirboshlanuvi;
–
oltin pulning barcha funksiyalarini bajarishi.
Birinchi jahon urushi juda katta miqdordagi moliyaviy harajatlarni vujudga
kelishiga sabab bo’ldi, buning natijasida hukumat byudjet taqchilligini qoplash
maqsadida muomalaga qog’oz pullarni emissiya qildi. Bu o’z navbatida birinchi
jahon urushida ishtirok etgan barcha mamlakatlarda (AQShdan tashqari) oltinni
qog’oz pullarga almashtirish va horijga olib chiqib ketish qonunan ta’qiqilab
qo’yildi. Birinchi jahon urushidan keyin, birorta mamlakat oltin tanga standartiga
54
qaytish imkoniyatini qila olmadi. 1920 yillarda qator mamlakatlarda oltin quyma
standarti joriy etildi.
