Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 2 | ISSUE 6
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor
SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor
ASI Factor = 1.7
1198
w
www.oriens.uz
June
2022
ABSTRACT
This article points out that the biggest problem with authentication systems is
that third parties own the user authentication tool. Biometric tools are provided to
overcome this problem.
Keywords: authentication, biometrics, fingerprint, password, authorization.
KIRISH
Autentifikatsiya (Authentication) – ma’lum qilingan foydalanuvchi,
jarayon
yoki qurilmaning haqiqiy ekanligini tekshirish muolajasi. Bu tekshirish
foydalanuvchi (jarayon yoki qurilma) haqiqatan aynan o’zi ekanligiga ishonch xosil
qilishiga imkon beradi. Autentifikatsiya o’tqazishda tekshiruvchi taraf tekshiriluvchi
tarafning xaqiqiy ekanligiga ishonch hosil qilishi bilan bir qatorda tekshiriluvchi taraf
ham axborot almashinuv jarayonida faol qatnashadi.Odatda
foydalanuvchi tizimga
o’z xususidagi noyob, boshqalarga ma’lum bo’lmagan axborotni (masalan, parol yoki
sertifikat) kiritishi orqali identifikatsiyani tasdiqlaydi.
Autentifikatsiya natijasida foydalanuvchilarni shaxsini aniqlash(tekshirish) va
unga tarmoq xizmatlaridan foydalanishga ruxsat berish vazifalari amalga
oshiriladi.O’zining haqiqiyligining tasdiqlash uchun sub’ekt
tizimga turli asoslarni
ko’rsatishi mumkin. Sub’ekt ko’rsatadigan asoslarga bog’liq holda autentifikatsiya
jarayonlari quyidagi kategoriyalarga bo’linishi mumkin:
➢
biror narsani bilish asosida.
Misol sifatida parol, shaxsiy identifikatsiya
kodi PIN (Personal Identification Number) hamda “so’rov javob” xilidagi
protokollarda namoyish etiluvchi maxfiy va ochiq kalitlarni ko’rsatish mumkin;
➢
biror narsaga egaligi asosida.
Odatda bular magnit kartalar,
smartkartalar, sertifikatlar va “touch memory” qurilmalari;
➢
qandaydir daxlsiz xarakteristikalar asosida. Ushbu kategoriya o’z
tarkibiga foydalanuvchining biometrik xarakteristikalariga (ovozlar, ko’zining
rangdor pardasi va to’r pardasi,
barmoq izlari, kaft geometriyasi va x.) asoslangan
usullarni oladi. Biometrik xarakteristikalar binodan
yoki qandaydir texnikadan
foydalanishni nazoratlashda ishlatiladi.
