|
Oriental Renaissance: InnovativeBog'liq 174 Fozilov Shavkatjon Ibrohimjon ogli 1197-1206 Ракамли иктисодиётда инновацион технологиялар, AXBOROT TEXNOLOGIYALARIOriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 2 | ISSUE 6
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor
SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor
ASI Factor = 1.7
1205
w
www.oriens.uz
June
2022
Ikki tomonlama autentifikatsilashda bir tomonliligiga nisbatan isbotlovchi tarafga
tekshiruvchi tarafning qo’shimcha javobi bo’ladi.Bu javob tekshiruvchi tomonni
aloqaning
aynan
autentifikatsiya
ma’lumotlari
mo’ljallangan
taraf
bilan
o’rnatilayotganiga ishontirish lozim.
Uch tomonlama autentifikatsiyalash tarkibida isbotlovchi tarafdan tekshiruvchi
tarafga qo’shimcha ma’lumotlar uzatish mavjud.Bunday yonda-shish autentifikatsiya
o’tkazishda vaqt belgilaridan foydalanishdan voz kechishga imkon beradi.
USB kalitlar va Smart kartalar. Hozirda parollar asosida autentifikatsiyalash
keng tarqalgan ya’ni 60% foydalanuvchilar foydalanadi. Lekin uning xavfsizlikni
ta’minlash imkoniyati unchalik ham ta’minlanmagan, shuning uchun hozirgi kunda
USB kalitlar va smart kartalarasosida autentifikatsiyalash keng tarqalmoqda.
USB kalitlarni bir ko’rinishi sifatida E-Tokenni keltirsak bo’ladi. U apparatura
va dasturlar orqali amalga oshirilib autentifikatsiyalovchi tizimda ya’ni, USB
qurilmada elektron raqamli imzo saqlanadi. Uning ko’rinishi quyidagicha bo’lishi
mumkin: eToken PRO - USB-kalit(3-rasm).
3-rasm. USB va Smart kartalar
Ular bir martalik va ko’p martalik kalit generatsiya qilinishi bilan farqlanadi.
Masalan: Aladdin firmasi tomonidan tayyorlangan 32k va 64k versiyali USB
qurilmalari bir martalik kalit asosida ishlaydi ya’ni har bir foydalanishda yangi kalit
hosil qilib turadi. Uni amalga oshirish uchun dastur yoki apparatura va eToken NG-
OTP - gibrid USB-kalit kerak bo’ladi . Hozirda Alladin firmasi tomonidan ishlab
chiqilgan smart kartalar xuddi eTokenlar bajargan ishlarni xam amalga oshiradi.
Lekin muammoni bir tarafi hal bo’lgani bilan ikkinchi tarafi shundaki, smart
kartalarni ishlatish uchun kompyuterda yana boshqa qurilma zarur lekin eToken
uchun shart emas. Bundan tashqari eTokenlar faqat kalitlarni emas ixtiyoriy maxfiy
ma’lumotlar, sertifikatlar va boshqa ma’lumotlarni xavfsiz saqlashi mumkin. Agar
|
| |
