avtomatik tizim
– bu dastlabki sozlashni va ko‘rsatgichlarga tezkor
tuzatish kiritishlarni hamda tizimning ish tartiblarini o‘rnatish vazifasini
operator tomonidan bajariluvchi tizimdir. Axborotlarni yig‘ish, uzatish va
boshqarish buyruqlarini bajarish, boshqarish buyruqlarini tezkor tanlash
vazifalarini inson ishtirokisiz amalga oshiriladi;
-
avtomatizatsiyalashtirilgan tizim
– bu qisman yoki to‘liq xajimda
axborotlarga tezkor ishlov berishni va bajaruvchi qurilmalarni boshqarish
buyruqlarini operator tomonidan hosil qilish tizimidir (masalan,
teleboshqaruv).
➢
axborot/hisoblashlarni tashkillashtirilishi bo‘yicha
(markazlashtirilgan/tarqatilgan);
➢
tizimning jismoniy/mantiqiy modullari o‘rtasida vazifalarni va
masalalarni parallellashtirish darajasi bo‘yicha.
O‘rnatilgan tizimlarni ishlashining
xususiyati
bo‘lib real vaqt o‘lchamida
ishlash zarurati bor yoki yo‘qligi hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda yarim o‘tkazgichli komponentlarni ishlab chiqaruvchilardan
Intel, Microchip, Hitachi, NEC, Atmel, Texas Instruments kabi kompaniyalar turli
murakkablikdagi mikrokontrollerlar oilasini ishlab chiqarmoqdalar. Nisbatan sodda
mikrokontrollerlar maishiy texnikada va o‘yinchoqlarda o‘z tatbiqini topmoqda.
Ancha murakkab yuqori unumdorli mikrokontrollerlar samoletlarni boshqarish va
harbiy texnikada qo‘llanilmoqda.
O‘rnatiladigan tizimlarning ishlatiladigan sohalari xaqiqatda juda keng
qamrovli. Ularga uy sharoitida ishlatiladigan taymerlardan boshlab to juda
murakkab katta xududlarda joylashgan o‘ta muhim ob’ektni boshqaruvchi
murakkab tarqatilgan shajarasimon tizimlargachan kiradi.
➢
Telekommunikatsion
tizimlar,
tarmoq
qurilmalari
(kommutatorlar,
yo‘naltirgichlar, ADSL modemlari va boshqalar);
➢
Maishiy elektronika (uyali telefonlar, raqamli fotoapparatlar, raqamli
kameralar, kir va idish yuvish mashinalari va boshqalar);
➢
Zamonaviy tibbiyot va sport qurilmalari;
20
➢
Transport avtomatikasi (avtomobildan aviatsiya tizimlarigacha, shahar yo‘l
harakatini boshqarish tizimi vahokazo);
➢
Telemexanika tizimlari (tashqi yoritgichlarni boshqarish tizimi,elektr
enenrgiyasmini va boshqa energoresurslarni hisobga olish va nazorati,
energoob’ektlarni monitoringi);
➢
Harbiylar va kosmik soxa uchun bort tizimlari, kuzatuv tizimlari;
➢
Sensor tarmoqlari texnologiyasi asosidagi “Aqilliy uy” (”Intellektual bino”).
Muhimi, bu o‘rnatiladigan hisoblash tizimlarini loyihalashtiruvchi tayyor
yechimlar mavjutlik darajasi va yangilarini yaratish nisbati qanday bo‘lishidan qatiy
nazar, u har doim mahsuslashtirilgan hisoblash tizimini yaratadi. Uning tahlillash
doirasiga tizimni tashkillashtirishning barcha bosqichlari kiradi. U quvvatli va qulay
instrumental vositalar mavjutligida tayyor operatsion tizimga ilova yaratish
masalasi bilan shug‘ullanmaydi, turli qirrali qattiq cheklangan sharoitda yangi
mahsuslashtirilgan o‘rnatiladigan tizimni yaratish ustida ish olib boradi.
Shubhasiz, o‘rnatiladigan hisoblash tizimlarini (O‘XT) yaratish sohasidagi
masalalarning bir qismini andozalardan foydalanish hisobiga hal qilinadi, ayniqsa
agarda tayyor tizimlarni rivojlantirish yoki modifikatsiya qilish haqida gap
ketganda. Lekin shu holatda ham sifatli hisoblash platformasini ishlatish, quvvatli
mahsuslashtirilgan vositalardan foydalanish va maxsulotni testlash talab etiladi.
O‘XT yaratish masalasi u yoki bu sababga ko‘ra andoza yechimlariga to‘g‘ri
kelmasa, loyihalashtirishning usul va vositalarini doimiy ravishda rivojlantirib
borish talab etiladi.
1.1-chizmada o‘rnatilgan tizimlarning asosiy tatbiq sohalari keltirilgan.
1.1-chizma. O‘rnatilgan tizimlarning tatbiq sohalari
Transport
Xarbiy texnika
Sanoat
O‘rnatiladigan
tizimlar
Tibbiyot
texnikasi
Kosmos
Aloqa qurilmalari
Maishiy texnika
Ofis texnikasi
|
