• Shifrlashning bir tomonlama funksiyalari.
    		•

    Основы пакета




    Download 5,65 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet303/354
    Sana15.12.2023
    Hajmi5,65 Mb.
    #119800
    1   ...   299   300   301   302   303   304   305   306   ...   354
    Bog'liq
    Основы пакета (1)

    sertifikat – bu elektron hujjat, u aniq foydalanuvchini aniq kalit bilan bog‗laydi. 
    Hozirgi vaqtda taniqli va ko‗p tarqalgan ochiq kalitli kriptoalgoritmlardan 
    biri RSA (Rivest, Shamir, Adleman), bunday nom olishining sababi, algoritmni 
    yaratgan mutaxassislarning bosh xariflaridan tashkil topgan. 
    Xavfsizlikning ko‗pchilik texnologiyalarida shifrlashning bir taraflama 
    funksiyasi ishlatiladi (one-way function), yana shuningdek xesh – (hash function ) 
    deb ataluvchi yoki daydjest-funksiyalar (digest function) ishlatiladi. 
    Bir taraflama funksiyani axborotlarni shifrlashga tatbiq etilishi natijasida 
    qayd qilingan baytlar sonidan tashkil topgan qiymatli (daydjest) natija beradi 
    (26.4,a-rasm). Daydjest dastlabki matn bilan birga uzatiladi. Xabarni qabul 
    qiluvchi daydjestni hosil qilishda shifrlashning qanday bir taraflama funksiyasi 
    (BTSHF) ishlatilganligini bilib, xabarni shifrlanmagan qismini ishlatish orqali uni 
    qaytadan hisoblab chiqadi. Agarda hisoblangan va olingan dayjestlarning 
    qiymatlari bir xil bo‗lsa, demak, xabar hech qanday o‗zgarishsiz qabul qilingan. 
    Dayjestni bilish asl xabarni tiklash imkoniyatini bermaydi, ammo u axborotlarning 
    butunligini bilish imkonini beradi.

     
    416
    Dayjest o‗z navbatida dastladki xabar uchun nazorat sonlar yig‗indisi bo‗lib 
    xizmat qiladi. Biroq jiddiy farqlari ham mavjud. Nazorat sonlar yig‗indisini 
    ishlatish, ishonchsiz yo‗llaridan uzatilgan xabarlarni butunligini tekshirish 
    vositasidir. Bu vosita buzg‗unchilar bilan kurashishga qaratilgan vosita emas, 
    ularga bu holatda nazorat sonlar yig‗indisining yangi qiymatini qo‗shib xabarni 
    o‗zgartirib qo‗yishga hech narsa halaqit qilmaydi. Qabul qiluvchi bu holda hech 
    qanday o‗zgartirishni bilmay qoladi. Nazorat sonlar yig‗indisidan farqli, dayjestni 
    hisoblashda esa sirli kalit ta‘lab etiladi. Agarda dayjestni hosil qilish uchun faqat 
    jo‗natuvchi va qabul qiluvchi biladigan ko‗rsatkich bilan bir taraflama funksiya 
    ishlatilgan holat bo‗lsa, dastlabki xabarni har qanday o‗zgartirilishi darhol ma‘lum 
    bo‗ladi. 
    6.7-rasm. Shifrlashning bir tomonlama funksiyalari. 
    Xabar 
    Xabar 
    SHBF 
    Daydjest 
    Kalit 
    Jо‗natuvchi 
    SHBF 
    Solishtirish 
    Kalit 
    Xabar 
    Daydjest 
    Qabul qiluvchi 
    Tarmoq orqali uzatish 
    Jо‗natuvchi 
    Xabar 
    Kalit 
    Xabar 
    Daydjest 
    SHBF 
    SHBF 
    Solishtirish 
    Xabar 
    Kalit 
    + 
    Xabar 
    Daydjest 
    Tarmoq orqali uzatish 
    Qabul qiluvchi 


    Download 5,65 Mb.
    1   ...   299   300   301   302   303   304   305   306   ...   354




    Download 5,65 Mb.
    Pdf ko'rish