84
takt sarf etiladi). RISC turidagi mikroprotsessorlaridan birinchisi–ARM (uning
asosida IBM PC RT ShK yaratilgan edi) 32-razryadli MP 118 turli buyruqlarga ega
bo‗lgan. Keyichalik 64-razryadli RISC mikroprotsessorlari ko‗p firmalar
tomonidan ishlab chiqarilgan: Apple (PowerPC), IBM (PPC), DEC (Alpha), HP
(PA), Sum (Ultra SPARC) va boshqalar.
PowerPC mikroprotsessorlari (Performance Optimized With Enhanced PC)
server va Macintosh turidagi shaxsiy kompyuterlarida qo‗llanadi. PowerPC
mikroprotsessorlari 800 MGs takt chastotasiga ega, Alpha mikroprotsessorlari esa
1800 MGs takt chastotasiga ega. RISC turidagi mikroprotsessorlar juda yuqori
tezligi bilan xarakterlanadi, lekin ular dasturiy jihatdan CISC protsessorlari bilan
mos emas.
VLIW mikroprotsessor turlari
VLIW mikroprotsessorlari quyidagi firmalar tomonidan ishlab chiqariladi:
Transmeta–bu Crusoe mikroprotsessorining TM3120, TM5400, TM5600
modellari;
Intel–Merced modeli (savdo markasi Itanium);
Hewlett-Packard–McKinley modeli.
Qayd qilib o‗tish kerakki, EPIC (Explicitly Parallel Instruction Computing–
aniq parallelli ko‗rsatmalarni hisoblash) ni Intel va NR firmalari quvvatlaydilar,
Transmeta firmasi tomonidan asos qilib olingan VLIW texnologiyasidan ko‗p farq
qilmaydi. Lekin bu farqlar unchalik jiddiy emas, shuning uchun VLIW va EPIC
mikroprotsessorlarini bir guruhga kiritish mumkin.
Merced
mikroprotsessori
64-bitli
ko‗rsatmalar to‗plamini (Intel
Architecture-64; aynan shu texnologiya EPIC deb nomlangan) ishlatgan birinchi
protsessordir.
―Elbrus‖ Rossiya kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan Elbrus 2000–
E2k mikroprotsessorini VLIW turiga kiritish mumkin.
85
Intel firmasi Itanium 2 havola qildi: 2004-yili Madison, 2006-yili Montecito,
2007-yili ikki yadroli Montvale ni.
Dasturchilar ichki VLIW-buyruqlarga egalik qila olmaydilar: barcha
dasturlar (hatto operatsion tizim) maxsus past darajali dasturiy ta‘minot yuzasida
(Code Morphing) ishlaydi, ular mikroprotsessorning CISC buyruqlarini VLIW
buyruqlariga o‗zgartirishga (translyatsiya) javobgardirlar. Buyruqlarni parallel
bajaruvchi superskolyar mikroprotsessorlarning murakkab mantiqiy sxemasi
o‗rniga VLIW-turidagi MP dasturiy ta‘minotga tayanadi. Apparatlarni qisqartirish
MP o‗lchamlarining ixchamlashishiga va energiya iste‘molining (buni MP ba‘zida
―sovuq― deb ataydilar) kamayishiga olib keldi.
CISC arxitektura 1978-yili yaratilgan. U paytda protsessorlar skalyar
qurilma edi (yaʻni har bir vaqt momentida faqat bitta buyruq bajarilgan), u davrda
konveyer amaliy jihatdan bo‗lmagan. Protsessorlarda o‗n minglab tranzistori
bo‗lgan. RISC protsessorlari 1986-yili loyihalashtirilgan, u davrda superskalyarli
konveyerlar texnologiyasi endi rivojlanayotgan edi. 1990-yillar oxirida eng
rivojlangan protsessorlarda o‗nlab million tranzistorlari bo‗lgan.
IA-64 arxitekturasi CISC arxitekturasining 64-razryadli kengaytirilgani ham
emas, RISC arxitekturasining ishlanmasi ham emas. IA-64 arxitekturasi yangi
arxitektura bo‗lib, u buyruqlarning uzun so‗zini ishlatuvchi (LIW), buyruqlar
predikatlari (instruction predication), shoxlanishlarni inkor etish (branch
elimination), axborotlarni dastlabki yuklash (speculative loading), dasturlarni
bajarilishini yuqori parallelligini ta‘minlash uchun yana boshqa turli yo‗llar
mavjud. Ammo shunga qaramay, IA-64 arxitekturasi bu CISC arxitekturasi bilan
RISC arxitekturasi o‗rtasidagi kelishuv, ularni moslashtirishga urunishdir,
buyruqlarni dekoderlashning ikki ish tartibi mavjud–VLIW va oldingisi CISC.
Dasturlar avtomatik ravishda zarur bo‗lgan bajarish ish tartibga o‗tadilar. VLIW
bilan ishlash uchun IA-64 da operatsion tizimlarning 64-razryadli va oldingi 32-
razryadli qismi ham bo‗lishi kerak.
|
