Bahrom Madrimov
O`ZBEK
MUSIQA
TARIXI
(5111100 musiqiy ta
‘
lim yo
‗
nalishi talabalari uchun mo
‗
ljallangan)
Toshkent-2015
O‗quv qo‗llanmada o‗zbek musiqasi tarixi, uning tarixiy davrlardagi shakllanish
va rivojlanish jarayoni yoritilgan. Qo‗llanmada o‗zbek musiqa san‘atining ilk
o‗rta asr, sosoniylar, somoniylar,
temuriylar davri , XIX-XX asr va istiqlol davri
rivojlanish jarayoni tarixiy manbalar asosida aks ettirilgan. Shuningdek, hozirgi
o‗zbek musiqasi va musiqa folklori janrlari tabiati, taraqqiyoti, ularning o‗ziga xos
belgilari, farqli xususiyatlari atroflicha tahlil va talqin etilgan. Qo‗llanmaning
muhim
ahamiyati shundaki, o‗zbek musiqa san‘ati tarixi va taraqqiyoti jahon
musiqasi rivojlanishi bilan qiyosiy tarzda o‗rganilgan.
O‗quv qo‗llanma oliy ta‘limning musiqa ta‘limi yo‗nalishi talabalari, musiqa
san‘ati
mutaxassislari,
pedagoglari
va
shu
soha
ixtisosliklari
bilan
shug‗ullanuvchilariga mo‗ljallangan.
Muharrir: Pedagogika fanlari doktori, professor
Mels Mahmudov
Taqrizchilar:
Pedagogika fanlari nomzodi, dotsent
Baxtiyor Mustafoyev
Filologiya fanlari nomzodi, dotsent
Sobit Avezov
SO„Z BOSHI
Ushbu o‗quv qo‗llanma O‗zbekiston Respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim
vazirligi tomonidan 5111100-bakalavriyat yo`nalishi talabalari uchun tayyorlangan
fan dasturi asosida tuzildi.
"O`zbek musiqa tarixi" o`quv fanining vazifasi o`zbek
xalqining musiqa
madaniyati, tarixi, kompozitorlar ijodi bilan tanishish, kompozitorlarning yozgan
musiqiy asarlari bilan tanishish, ularninг yozilish tarixini o`rganish hamda jahon
musiqa madaniyatida tutgan o`rni haqida o`quvchilarga ma`lumot berishdan iborat.
"O`zbek musiqa tarixi" fanida o`zbek musiqa tarixi bilan bir qatorda
kompozitorlar
ijodi
ma`naviy
qadriyat
sifatida
ardoqlab
kelingan.
Uning
shakllanish va rivojlanish jarayonini o`rganishda mumtoz adabiyoti va san`atidagi
ilg‘or ijodiy merosning ahamiyati juda katta.
"O`zbek musiqa tarixi" fanining asosiy maqsadi-talabalarni o`zbek
musiqasi
bosib o`tgan tarixiy jarayon, uning umuminsoniyat tarixida tutgan o`rni, milliy
musiqiy qadriyatlarimiz bilan tanishtirish, ularga musiqiy-tarixiy bilimlarni berish,
musiqa san`atining tarixi bilan jamiyat taraqqiyotining bog‗liqligini tushuntirishdan
iborat. O`zbek
musiqasini qadimiy davrlarda, Temuriylar davrida qay darajada
rivojlanganligini, ulug‗ siymolar va musiqashunoslar nomlarini va ularning musiqa
ilmida
yaratgan
kashfiyotlari
hamda
uni
rivojlantirishdagi
hissalarini
bilish
talabalarda
milliy
g‗urur,
qadr-qimmat,
ehtirom
tuyg‗ularini
shakllantirishda
xizmat qiladi.
"O`zbek musiqa tarixi" o`quv fanining vazifasi o`zbek xalq cholg‗uchiligi
tarixini, arxeologik qazilma yodgorliklarini o`rgatish, O`rta asr olimlarining ilmiy-
usuliy qarashlarini fikrlash, maqomot tizimi bilan tanishish, o`zbek
xalq musiqasi,
xalq qo`shiqlari janri (ashula, lapar, yalla, marosim, meqnat va hokozo)
xususiyatlarini o`rganish kabilarni o`z ichiga oladi. U vazifalarni bajarishda o`zbeк
musiqashunosligida bu mavzularga bag‗ishlangan, keng yoritilgan mavzu va
yangi adabiyotlarga tayaniladi.
"O`zbek musiqa tarixi" fani ilk cholg‘u asboblari paydo bo`lgandan boshlab to
XX asrgacha ularning turlari, ijro uslubi, shakllanishi va evolyutsion o`zgarib
turishini bosqichma-bosqich kuzatib boradi. Ular haqidagi ma`lumotlar yozma
manbalar va arxeologik qazilma yodgorliklari asosida bilim beriladi. Bunda o`zbek
va fors adabiyotida muhim ahamiyat kasb etgan kitob miniatyuralari ham o`rin
olgan. "O`zbek musiqa tarixi" fanini o`rganish talabalar
oldida turgan asosiy
maqsadlardan biridir.
