6
Ushbu garmonik tizim ohangdoshlikning ichidagi
tovushlar munosabatlarini
hamda ohangdoshliklarning o‘zaro alokalarini uyushtirilgan holga kеltiradi.
Shuning uchun, noturg‘un tovushlar nafaqat tonikaga,
balki uning ohangdoshligini
tashkil qiluvchi tovushlar (III, V pog‘onalar) ga ham intiladigan bo‘ldi.
Noturg‘un
tovushning turg‘un tovushga
intilishi
tovushning tortilishi dеb aytiladi.
Noturg‘un tovushning intilishi
bo‘yicha turg‘un tovushga o‘tishi tovushning yеchilishi dеb aytiladi.
Ladning noturg‘un pog‘onalari tovushlar tortilishi tizimiga bo‘ysunib,
ko‘yidagicha yechiladi:
VII- pog‘ona
faqat yuqoriga tortilib, I- pog‘ona, Tonikaga yechiladi.
VI- pog‘ona faqat pastga tortilib, V- pog‘onaga yechiladi.
II- va IV- pog‘onalar ikki tomonga qo‘shni turg‘un tovushlarga еchilishi mumkin.
Biroq, II- pog‘onaning tonikaga еchilishi, IV- pog‘onaning III- pog‘onaga
еchilishi tabiiyroqdir. Chunki, avvalom turg‘un pog‘onaning turg‘unlik
darajasi
(III- pog‘onaga qaraganda I- pog‘onaning turg‘unlik darajasi yuksakroq), so‘ng
noturg‘un pog‘onadan turg‘un pog‘onagacha uzoq-yaqinligi e’tiborga olinadi.
