Proceedings of Global Technovation
5
th
International Multidisciplinary Scientific Conference
Hosted from Berlin, Germany
https://conferencepublication.com
March 30
th
2021
209
“TEXNOLOGIYA FANI DARSLARIDA INTERFAOL USULLARDAN
FOYDALANISH SAMARADORLIGI VA DARS JARAYONLARIDA
QO‟LLANILISHI”
Abdullayev Sunnatilla
ToshDSHI “Mumtoz filologiya”
Magistir 1 kurs
Ta‟lim jarayonida metodlarning pedagogik mohiyati“
Maktab voyaga yetayotgan avlod
tafakkurini
shakllantirish ustaxonasidir, agar kelajakni qo„ldan chiqarishni istamasang,
maktabni qo„lda mustahkam degan edi fransuz yozuvchisi Anri Barbyus. Darhaqiqat,
kelajagimiz davomchilari bo„lmish yosh avlodni har tomonlama mukammal etib tarbiyalash,
ularga bilim berish, xaqiqiy fidoyilik va mustahkam iroda talab etadi.
Ta‟lim jarayonining muvaffaqiyati
uning shakligagina emas, balki qo„llanilayotgan
metodlar samaradorligiga ham bog‟liqdir. Ta‟lim nazariyasida o„qitish (ta‟lim) metodlari
markaziy o„rin egallaydi.
“Metod” yunoncha metodos so„z bo„lib, «yo„l», tatbiq qilish kabi ma‟nolarni anglatadi.
Ta‟lim metodi ta‟lim jarayonida o„qituvchi va o„quvchilarning aniq maqsadga erishishiga
qaratilgan birgalikdagi faoliyatlaridir.
O„qituvchining yangi mavzuga tayyorgarlik ko„rishida metodlar va metodik usullarni
tanlashi – bu ularning o„zaro almashinuvini vaqt va didaktik maqsad bo„yicha
muvozanatlashtirish demakdir. Pirovard natijasida o„quvchilar aqliy
va amaliy faolligining
yuqori darajasini ta‟minlashga sharoit yaratiladi. To„g‟ri qo„llanilgan metodlar ob‟ektiv
voqelikka oid bilimlarmi chuqurlashtiradi va yaxlit hamda mashg‟ulotning ilmiy- nazariy
darajasini oshiradi. Ketma-ket saralangan o„qitish metodlari ma‟lum darajada bilish va
kasbiy qiziqishini rivojlantirishga , mustaqil amaliy faolyatni faollashtirishga olib keladi.
Ta‟lim metodlari o„qitishning o„z oldiga qo„ygan maqsadlariga erishish usullarini hamda
o„quv materialini nazariy va amaliy yo„naltirish yo„llarini anglatadi.
O„qtish metodlari ta‟lim jarayonida o„qituvchi va o„quvchi faoliyatining qanday bo„lishi,
o„qitish jarayonini qanday tashkil etish va olib borish kerakligini
hamda shu jarayonda
o„quvchilar qanday ish harakatlarini bajarishlari kerakligini belgilab beradi. Endilikda
o„qituvchi akter emas, balki rejisyor vazifasini bajaradi.
Innovatsion metodlar o„qituvchi bilan o„quvchilarning o„qish vazifalarini bajarishga
qaratilgan nazariy va amaliy bilish faoliyati yo„lidir.
O„qituvchi insoniyat tajribasida to„plangan bilimlar bilan
hali bu bilimlarga ega
bo„lmagan bolaning ongi o„rtasida vositachilik rolini o„naydi. Bola ijtimoiy-tarixiy tajribadagi
barcha bilim boyliklarini ta‟lim olmasdan, o„qituvchisiz, mustaqil holda o„zi tizimli tarzda
o„zlashtira olmaydi. O„qituvchining eng katta xizmati o„quv materialini o„zlashtirishning
muayyan yo„l, usullarini belgilashda namoyon bo„ladi.
Dars jarayonining metodi o„quv materialini bayon qilishga
va uni bolalar yaxshi bilib
olishga qaratilgan faoliyatning yo„li, usulidir. Ta‟lim jarayoni va natijalari o„qituvchining
o„quvchilar bilish faoliyati harakatini belgilovchi ish usulariga bog‟liqdir. Shu sababli doimo
pedagogikada ta‟lim metodlariga o„qituvchining ish usullari va o„quvchilarning bilish faoliyati
usullari deb qaraladiki, bu usullarning har ikkalasi ham o„quv vazifalarini bajarishga
qaratilgandir.
Pedagogik metodlar o„qituvchi va o„quvchilar faoliyatining
xususiyatini belgilaydi,
ta‟limning maqsadi va mazmuniga bog‟liq bo„ladi.
