|
O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari
|
| bet | 150/222 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 5,84 Mb. | | #236377 |
Aloqa tarmog‘i uzatilayotgan ma’lumotlarning mazmuni bilan emas, balki ma’lumotni bir nuqtadan boshqasiga o‘tkazish bilan bog‘liq. Tarmoqdagi har bir tugunni boshqa barcha tugunlarga ulash taqiqlanganligi sababli, tugunlar aloqa xarajatlarini minimallashtirish va barcha ulangan qurilmalar o‘rtasida to‘liq ulanishni ta’minlash uchun mo‘ljallangan aloqa tarmog‘iga ulangan. Bir vaqtning o‘zida tarmoqqa kirish ma’lumotlari bir nuqtadan tugunga o‘tish orqali, kanallar kommutatsiyasi yoki paketlar kommutatsiyasi orqali yo‘naltiriladi.
Kanallar kommutatsiyasi - bu ikkita kompyuter o‘rtasida ajratilgan aloqa yo‘li o‘rnatiladigan aloqa modelidir. Yo‘l - bog‘langan ulanishlar ketma-ketligi va ikkala nuqta orasidagi aloqa ulardan biri uzilib qolguncha mavjud. Ma’lumot uzatish boshlanishidan oldin ulanish yo‘lini sozlash kerak. Shuning uchun, agar butun yo‘l mavjud bo‘lmasa, xabarlar uzatilishi mumkin emas, chunki kanal to‘liq bo‘lmasligi mumkin. Telefon tizimi kanallar kommutatsiya tarmog‘iga eng yaxshi misoldir. Ishlash jihatidan, ulanishni o‘rnatish paytida signal uzatilishidan oldin kechikish mavjud. Shu bilan birga, kanal to‘liq bo‘lishiga olib kelgandan so‘ng, tarmoq foydalanuvchilar uchun shaffof bo‘ladi va ma’lumotlar belgilangan tezlikda, oraliq tugunlarda ahamiyatsiz kechikishlar bilan uzatiladi.
Paketlar kommutatsiyasi - bu asosan saqlash va o‘naltirishga asoslangan usul bo‘lib, unda xabar paketlar deb ataladigan bir xil o‘lchovli birliklarga bo‘linadi va ular tarmoq orqali o‘z manzillariga yuboriladi va asl formatga qayta yig‘iladi. 7.32-rasm. Paketlar kommutatsiyasi uzoq masofalarga ma’lumotlarni uzatish uchun samarali texnologiya bo‘lib, kanallar kommutatsiyasiga qaraganda ko‘proq moslashuvchanlikni ta’minlaydi, chunki u har xil tezliklarda ma’lumotlarni qabul qiladigan yoki uzatadigan qurilmalar o‘rtasida ma’lumot uzatishga imkon beradi. Biroq, xabarlar paketlarga bo‘linganidan so‘ng, paketlarning barchasi belgilangan manzilga bir xil yo‘lda yurishlari yoki ular fizik ketma-ketlikda kelishlariga kafolat yo‘q.
Bunga qo‘shimcha ravishda, bitta xabardagi paketlar boshqa xabarlarning paketlari o‘z manzillariga qarab ketayotganlarida ular bilan o‘zaro aloqada bo‘lishi mumkin. Shuning uchun, paketni uzatilishidan oldin har bir paketga paket haqida tegishli ma’lumotni
o‘z ichiga olgan sarlavha qo‘yiladi. Paketsarlavhasidajoylashganma’lumotlartarmoqtomonidanishlatiladig anmarshrutlashusuligako‘rafarqqiladi.
7.32- rasm. Paketlarkommutatsiyasigamisol
G‘oyapaketlarniyetkazibberishtizimiorqali 30
tama’lumotnomalarseriyasiniyuborishbilano‘xshashdir. Oltita quti har birida beshta jilddan iborat bo‘lib, har bir qutiga uning tartib raqami (masalan, 6-sonli 2-quti), shuningdek, belgilangan manzil ko‘rsatilgan. Yetkazib berishda tashuvchilarda bo‘sh joy paydo bo‘lishi bilan, har bir quti markaziy kommutatsiya markaziga yuboriladi, u bo‘sh joy paydo bo‘lgunga qadar, uni o‘z manziliga yaqinroq joylashgan keyingi kommutatsiya markaziga yuborish uchun saqlanadi. Oxir oqibat, barcha oltita qutilar kelganida, ular asl tartibida joylashtiriladi, 30 jild ochiladi va asl tartib tiklanadi.
7.7- jadvalda ko‘rsatilgandek, paketlar kommutatsiyasi kanallar kommutat-siyadan tubdan farq qiladi. Shuningdek, markaziy kommutatsiya nuqtasi tomonidan butun xabar qabul qilinadigan va quyidagi ikkita hodisadan bittasi sodir bo‘lganda, manzilga yo‘naltirilgan saqlash va yo‘naltirish texnikasi qo‘llaniladi: barcha kanallar birdaniga butun xabarni yuborish imkoniyatiga ega bo‘lganida yoki qabul qiluvchi nuqta o‘zining saqlangan xabarlarini talab qilib so‘rov yuborganida.
-7.7- jadval
|
| |
