Kompyuterning qattiq disklari kabi harakatlanadigan boshli magnit disklarda har bir diskning har bir yuzasida harakatlanuvchi
bitta o‘qish/yozish boshi mavjud. Disklar alohida disk bo‘lishi yoki magnit plastinkalar to‘plami bo‘lgan disk paketining bir qismi bo‘lishi mumkin. 4.8- rasmda odatiy disk to‘plami ko‘rsatilgan - umumiy markaziy dastakga (shpindelga) o‘rnatilgan bir nechta plastinkalar, har bir juft disk o‘rtasida o‘qish/yozish boshlarini harakatlantirish uchun yetarli bo‘sh joy ajratilgan. 4.8- rasmda ko‘rsatilgandek, har bir disk (dastakda yuqorida va pastda joylashgan-lardan tashqari) ikkita yozuv sirtiga (yuzaga) ega va har bir sirt ma’lum miqdordagi konsentrik yo‘laklar bilan formatlanadi, ularga ma’lumotlar yoziladi. Yo‘laklar soni ishlab chiqaruvchidan ishlab chiqaruvchiga farq qiladi, ammo qoida tariqasida yuqori quvvatli qattiq diskda minglab yoki undan ko‘p yo‘laklar mavjud. Har bir sirtdagi har bir yo‘lak raqamlangan: 0 yo‘lak har bir sirtdagi tashqi konsentrik aylanani belgilaydi; eng yuqori raqamli yo‘lak markazda joylashgan.
4.7- rasm. To‘rtta o‘qish/yozish boshli, belgilangan boshli magnit disk
4.9- rasmda ko‘rsatilgan dastak har bir juft sirt o‘rtasida ikkita o‘qish/yozish boshini harakatlantiradi: biri yuqoridagi sirt uchun va ikkinchisi pastdagi sirt uchun. Dastak barcha boshlarni birgalikda harakatlantiradi, shuning uchun agar bitta bosh 36 yo‘lakda bo‘lsa, boshqacha aytganda unda barcha boshlar ham 36 yo‘lakda joylashgan bo‘ladi. Lekin, o‘zlarining virtual silindrni yaratib o‘zlarining tegishli
sirtlarida joylashadi. Ba’zi qiziqarli savollar tug‘iladi: birinchi yuzada bir qator yozuvlarni yozish samaraliroq bo‘ladimi va bu sirt to‘lganidan keyin ikkinchi sirtda, so‘ngra uchinchi sirtda yozishni davom ettirish mumkinmi? Yoki yozishni davom ettirish uchun boshning ichkarisiga o‘tishdan oldin har bir sirtning har bir yo‘lagini to‘ldirish yaxshiroqmi?
4.8- rasm. Disk magnit plastinalar to‘plamidir. O‘qish/yozish boshlari har bir juft sirt o‘rtasida harakatlanadi va barcha boshlar bir-biriga birlashtirilib, dastak tomonidan harakatga keltiriladi
4.9- rasm. SHK standart qattiq diski, dastak har bir juft sirt o‘rtasida ikkita o‘qish/yozish boshini harakatlantiradi
Disk to‘plamini yo‘lakma-yo‘lak to‘ldirishdan ko‘ra sirtdan sirtni to‘ldirish sekinroq va bu bizni qimmatli tushunchaga olib keladi. Agar biz barcha 0 yo‘laklar sirtlarini to‘ldirsak, biz virtual ma’lumotlar silindrini olamiz. Yo‘laklar qancha bo‘lsa, shuncha
silindr mavjud va silindrlar disklar to‘plami kabi uzun. Istalgan har qanday yozuvga kirish uchun, tizimga uchta narsa kerak: silindr raqami, dastak o‘qish/yozish boshini harakatlantirishi uchun; uning yuzasi soni, shuning uchun o‘qish/yozish uchun mos keladigan bosh faollashtirilgan; va 4.10-rasmda ko‘rsatilgandek uning sektor raqami, shuning uchun o‘qish/yozish boshi o‘qish yoki yozishni boshlash vaqtini biladi.
4.10- rasm. Magnit diskdagi bloklar har xil o‘lchamga ega: markazga yaqinrog‘i kamroq va markazdan uzoqrog‘i ko‘proq. Ushbu farqni qoplash uchun disk doimiy burchak tezligida (CAV) aylanadi. Ba’zi optik disklar bir necha qatlamlarda o‘qish va yozish imkoniyatiga ega, bu xotira hajmini sezilarli darajada oshiradi.
Bitta aniqlik: biz ushbu munozarada sirt atamasini ishlatdik, chunki bu konsepsiyalarni tushunishni osonlashtiradi. Biroq, oddiy adabiyotlarda "yo‘lak" atamasi odatda sirtni va konsentrik yo‘lakni aniqlash uchun ishlatiladi. Shuning uchun bizning sirt/yo‘lakdan foydalanishimiz boshqa ba’zi matnlarda ishlatiladigan yo‘lak yoki bosh atamasi bilan bir xil.
|
