|
Shifratorlar va ularning ishlash printsiplari
|
| bet | 2/4 | | Sana | 19.12.2023 | | Hajmi | 31.54 Kb. | | #123511 |
Bog'liq Dеshifratоr va shifratоrlar Sultonmuratova Sohibaning OTO\'M Kurs ishi, 3-sinf Barcha fanlardan 2022-2023 ish reja file 6301ed2c06946, eretgd, Kabel turlari va ularning qo’llanishi (1), BIZNES JARAYONLARINI TASHKIL ETISHDA KREATIV FIKRLASHNING O, Raqamli texnologiyalarga tanqidiy fikrlarni shakllantirish, Mavzu- Kreativ fikrlashda evristik qoidalarning turlari-fayllar.org, 1405665737 56139, Fizika test maruza, 66694, Mundarija kirish I Bob IoTning asosiy tushunchalari va texnolo fayllar, ja, tahdid testlar, Tabiat va jamiyat o‘rtasidagi munosabatlar. Ilmiy texnika revolyShifratorlar va ularning ishlash printsiplari
Shifrator (CD- coder) - kirish yo`lidagi birlik signalni n razryadli ikkilik kodga aylantiradigan EHM ning aniq uzelidir.
Boshqacha qilib aytganda shifrator 10-lik kodni 2-lik kodga aylantirib berish uchun xizmat qiladigan operatsion elementdir. Shuning uchun shifratorlar raqamli texnikaning va EHMlarning kiritish qurilmalarida o‘nlik kodlarni ikkilik kodlarga o‘zgartirishda keng qo‘llaniladi.
Shifratorning kirish va chiqish yo‘llari soni m=2n munosabat bilan belgilanadi.
Shifrator m ta kirish va n ta chiqishga ega bo‘lib, kirishlardan biriga berilgan signalni chiqishda n – razryadli parallel kodga o‘zgartiradi. Agar shifrator n ta chiqishga ega bo‘lsa, u holda uning kirishlari soni 2 n dan kam bo‘lmasligi kerak. 2n kirish va chiqishga ega bo‘lgan shifrator to‘liq shifrator, agar shifrator kirishlari soni 2 n dan kam bo‘lsa, u to‘liq emas bo‘lgan shifratorlar deb ataladi.
Shifrator chiqishlari soni doim kirishlari sonidan kam bo‘lganligi sababli, aloqa liniyalari cheklangan hollarda turli qurilmalar o‘rtasida ma’lumot almashish uchun ham qo‘llaniladi. 1. SHifratorlar va ularning ishlash printsiplari
SHifrator (CD- coder) - kirish yo`lidagi birlik signalni n razryadli ikkilik kodga aylantiradigan EHM ning aniq uzelidir.
Boshqacha qilib aytganda shifritor 10- lik kodni 2-lik kodga aylantirib berish uchun xizmat qiladigan operatsion elementdir. SHuning uchun shifratorlar raqamli texnikaning va EHMlarning kiritish qurilmalarida unlik kodlarni ikkilik kodlarga o`zgartirishda keng qo`llaniladi.
SHifratorning kirish va chiqish yo`llari soni m=2n munosabat bilan belgilanadi.
SHifratorni ishlash printsipini ko`rib chiqamiz. Unda kirish signallari sifatida x ,...,x ikkilik o`zgaruvchilar qatnashadi. Ular mos ravishdagi klavishalarni bosganda paydo bo`ladi. Quyida shifratorning o`tish jadvalini keltiramiz.
SHifratorning o`tish jadvali
O`nlik son
|
Kirish kodi
|
CHiqish kodi
|
|
X4
|
X3
|
X2
|
X1
|
X0
|
Y2
|
Y1
|
Y0
| |
*
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
| |
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
| |
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
1
| |
2
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
| |
3
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1
| |
4
|
1
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
Unda o`zgaruvchilar mustaqil hisoblanadi va 2 +1=32+1=33 kombinatsiyani qurish imkonini beradi. Lekin, ikki va undan ortiq klavishalarni bosishni tahqiqlovchi chegara qo`yilganda, unda 32-tadan 6-ta mumkin bo`lgan kirish kombinatsiyalari qoladi. Bunday mos chegaraga kirish kodi “n –dan 1” yoki unitar deyiladi. Jadvalda bosilgan klavishaga «1» va bosilmagan klavishaga «0» mos keladi. Jadvaldan ko`rinib turibdiki, agar «1» x yoki x kirish yo`lida paydo bo`lsa, y ikkilik o`zgaruvchi «1» qiymatini qabul qiladi. Qolgan barcha kombinatsiyalarda y =0 bo`ladi, yahni mantiqiy tilda:
y = x + x =
Xuddi shunday:
y = x + x = ;
y = x .
Ushbu tengliklar asosida shifratorni «YoKI» bazisida (pastki rasmga qarang), shuningdek «VA» bazisida qurish mumkin.
A yrim hollarda bir necha klavisha bir vaqtda bosilganda, shifrator maksimal nomerga ega bo`lgan klavishani tanlaydigan sxemani qo`llash talab etiladi. Bunday shifrator prioritetli shifrator deb ataladi. U «n-dan x-ning» o`zgarishini 8421 kodga aylantiradi.
Pastdagi prioritetli shifratorning o`tish jadvali keltirilgan. Unda maksimal nomerli kirishdagi o`zgaruvchi maksimal prioritiga ega «1»-dan o`ngdagi dioganalda kirishdagi o`zgaruvchilar qiymati – chiqish kodini aniqlamasligi kerak.
Prioritetli shifratorning o`tish jadvali
O`nlik
son
|
Kirish kodi
|
CHiqish
kodi
|
|
F4
|
F3
|
F2
|
F1
|
F0
|
Y2
|
Y1
|
Y0
| |
*
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
| |
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
| |
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
*
|
0
|
0
|
1
| |
2
|
0
|
0
|
1
|
*
|
*
|
0
|
1
|
0
| |
3
|
0
|
1
|
*
|
*
|
*
|
0
|
1
|
1
| |
4
|
1
|
*
|
*
|
*
|
*
|
1
|
0
|
0
|
Prioritetli shifratorni oddiy shifrator asosida ham qurish mumkin. Buning uchun oldindan «5-dan X» kirish kodini x ,..., x orqali «5-dan 1» kodiga o`zgartirish kerak. Kirishdagi o`zgaruvchi , yahni boshqa o`zgaruvchilarga bog`liq emas. SHuning uchun F = x . Har qanday boshqa chiqishdagi o`zgaruvchi x «1» qiymatini qabul qiladi, agarki birorta ham katta kirish yo`liga F , j = (i + 1),3 mantiqiy «1» berilmagan holda F = 1 bo`lgan taqdirda. Yahni:
x = F ;
Ko`rsatilgan algoritmni amalga oshiruvchi parallel prioritetli shifratorning sxemasi quyidagi ko`rinishga ega:
Ushbu sxemaning afzallik tomoni, barcha kirish yo`llaridagi signal tarkalishini bir xil saqlab turishdir. Kamchligi ega, ko`p kirish yo`liga ega bo`lgan «YoKI-YUK» elementlarini qo`llanilishining majburligidir.
Hifratorga misol sifatida to`qqizta .kirish yo`liga ega bo`lgan prioritetli shifrator K555IV3 standart mikrosxema misol bo`ladi.
|
| |
