|
Dorivor o‘simlik xom ashyolari (ildiz va tuganakildizlar)
|
| bet | 9/20 | | Sana | 13.01.2024 | | Hajmi | 1,8 Mb. | | #136704 |
Bog'liq DORIVOR O‘SIMLIK XOM-ASHYOLARINI TAYYORLASH,Dorivor o‘simlik xom ashyolari (ildiz va tuganakildizlar), Gost talablariga muvofiq yashiklar, qoplar, qogozli qoplar, elektron torozi, kisgich, elaklar.
IV. Ishni bajarish tartibi
Dorivor o‘simliklarda ildiz va tuganakildizlar yilning ma‘lum bir davrida yetishtiriladi va insonning oziqlanishi uchun zarur bo‘lgan bir qator moddalar–vitaminlar, mineral tuzlar, uglevodlar, organik kislotalar va boshqalarning asosiy manbai hisoblanadi.
3 – rasm. Ildiz xom-ashyo qismi.
Ildiz va tuganakildizlarni saqlashdagi asosiy vazifa ularning fizikaviy va kimyoviy tarkibini, ya‘ni tashqi ko‘rinishi, rangi, mazasi hamda oziq-ovqatlik qiymati va boshqa xususiyatlarini saqlab qolishdan iborat. Shu sababli ildiz va tuganakildizlarni saqlash va qayta ishlashni to‘g‘ri va ilmiy asosda tashkil qilish aholini yil mobaynida ushbu mahsulotlar bilan ta‘minlash muammosini hal qiladi.
Ildiz va tuganak ildizlarni saqlashda bo‘ladigan biologik va fiziologik jarayonlarni chuqur o‘rganish va bu borada aniq fikrga ega bo‘lish mahsulotlarni sifatli qilib saqlashda muhim ahamiyatga ega. Mahsulotlarning saqlashga chidamliligi ularni qulay sharoitda saqlash muddati bilan aniqlanadi. Ildiz hamda tuganakildizlarni saqlashga chidamliligini ma‘lum zona va faslda hamda agrotexnik, texnologik rejimda namoyon bo‘lishi saqlanuvchanlik deb ataladi. Saqlanuvchanlik odatda saqlash davrida mahsulotlarni yo‘qotish og‘irligini foizlarda hisoblangan miqdori bilan belgilanadi.
Ildiz va tuganakildizlarni saqlashda harorat, gaz muhiti tarkibi va havoning nisbiy namligi katta hamiyatga ega. Xom ashyoda moddalar almashish tabiati va tezligiga bog‘liq bo‘lib, ular ildiz va tuganakildizlarning rangi, ta`mi va qayshqoqligi xushbo‘yligining o‘zgarishi hamda tarkibidagi aktiv birikmaga ta`sir etadi.
Ildiz va tuganakildizlarni ma`lum vaqt saqlangandan so‘ng yuqori sifat darajasiga yetadi. Shundan keyin Ildiz va tuganakildizlarning qarishi boshlanadi, unda modda almashinishidagi muvozanat buziladi, fiziologik cheklanishlar yuzaga kelib, asosan ildiz va tuganakildiz rangi, shuningdek saqlanayotgan mahsulotda xushbo‘ylik va ta`m o‘zgarishi kuzatiladi. Kasalliklarga qarshiligi pasayadi va tovar xususiyati yomonlashadi. Bunday o‘zgarishlar nasl xususiyatlari hamda tashqi sharoitlarga turlicha munosabatda bo‘lishiga bog‘liqligidandir.
Yopiq idishlar ishlatilganda kislorod kamayib, karbonat angidridning miqdori ko‘payib, 3-11% bo‘lishini talab etadi. Karbonat angidridni zarur miqdorda ushlab turish uchun uni yutuvchi kimyoviy vositalar (kaliy karbonat, potash, dietanolamin) ishlatiladi. Bu usul past haroratda va bosimda qo‘llanilsa, yaxshi natija beradi.
Ildiz va tuganakildizlarni saqlashning keyingi bir usulining mohiyati shundaki, bunda oltingugurt preparatlaridan (yoqib gaz hosil qilish, 6%li suvli eritma holida) foydalaniladi. Bunda ildizlar sulfat eritmalariga botirib olinadi. Kalsiy xlorid eritmalariga botirib ham uzoq muddat saqlashga erishish mumkin. Daraxtga sepilgan 1%li eritma tuganakildizlarning chiroyli bo‘lishi va yaxshi saqlanishini ta’minlaydi.
Ildiz va tuganakildizlarni kerakli darajada quritib saqlash uchun omborxonalarida havo almashtiruvchi va shamollatuvchi moslamalar bo‘lishi kerak. Lekin, omborxonalarda stellaj yoki qavatlar ham qo‘yilmasligi mumkin. Chunki, ildiz va tuganakildizlar hosillari shtabellarda o‘rnatilgan maxsus idishlarda (qoplarda, yoki boglamlarda) saqlanadi.
|
| |
