Erkin tip, odamga hech qanday chegara berilmaganda. Bu bizning assotsiativ klasterimiz uchun tanlangan tur;
Zanjir turi, jarayondagi shaxs ma'lum vaqt davomida bir nechta abstraktsiyalarni (assotsiatsiyalarni) ishlab chiqishi kerak. Misol uchun, o'n besh soniya ichida siz o'nta abstraktsiya (assotsiatsiya) qurishingiz kerak;
Yo'nalish turi. Odatda, assotsiativ klasterga duch kelgan odam bir qator o'ziga xos cheklovlarga ega. Masalan, abstraktsiyalar (assotsiatsiyalar) faqat sifatlar bo'lishi kerak.
Bunday lingvistik assotsiativ klasterning mohiyati shundan iboratki, bir guruh odamlarga ma'lum bir mavzu, rag'batlantiruvchi so'zlar beriladi va bir necha daqiqa ichida (odatda bu o'n daqiqa davom etadi, ko'proq emas) ular ongida aks etgan birinchi reaktsiya so'zlarini yozishlari kerak. Keyin har bir reaktsiya so'zining chastotasi maxsus lug'atlar yordamida aniqlanadi.
Assotsiativ klaster tilshunoslikda o‘z o‘rnini topdi va shu munosabat bilan bir qancha o‘xshash klasterlar asosida lug‘atlar yaratildi. Ular so'zlarning chastotasini aniqlashga yordam beradi. Mashhurlar orasida uzoq vaqt davomida Charlz Osgud bilan birgalikda assotsiativ klasterning barcha turdagi psixolingvistik variantlarini ishlab chiqqan J. Dizning lug'ati bor.
Freym modelini qurish insonning bilimlarini ifodalash kontseptsiyasiga, uning xotirasini va qaror qabul qilish jarayonlarini tashkil qilish usullariga asoslanadi. Inson yangi ob'ektlar yoki vaziyatlarga duch kelganda, ularni ongida mavjud bo'lgan tushunchalar tizimi bilan solishtirishga harakat qiladi .
Freym modelining asosiy elementi freym - ma'lum bir ob'ekt yoki jarayon ma'lumotlarining tizimli tasviri. Freymning umumiy tuzilishi 2-rasmda ko'rsatilgan. .
Freym noyob nom bilan aniqlanadi va TTS elementlarini yoki TTS tarmog'ining holatini tavsiflovchi ko'plab slotlarni o'z ichiga oladi. Yana bir freym, shuningdek, freym tarmog'ini qurish uchun asos bo'lib xizmat qiladigan sloti vazifasini bajarishi mumkin. Ierarxik tipdagi freym tizimlarida yuqori darajali freymdagi slotlarning atributlari haqida qanday ma'lumotlar quyi darajali freymdagi bir xil nomga ega bo'lgan slotlar tomonidan meros qilib olinishini ko'rsatadigan meros ko'rsatkichi bo'lishi mumkin. Misol uchun, yuqori darajadagi freym "Sinxronizatsiya signal manbalari" freymi va pastki darajadagi freymlar "Birlamchi etalon generator", “Ikkilamchi topshiriq beruvchi generator”, "Mahalliy topshiriq beruvchi generator”, hamda “Tarmoq elementi generatori” freymlari hisoblanadi.
Atribut ko'rsatkichi slotning ma'lumotlar turini tavsiflaydi. Protseduralar (amaliyotlar) ma'lum bir shart bajarilganda avtomatik ravishda ishga tushiriladigan freym slotiga biriktirilishi mumkin.
3-rasm. Freym tuzilishi
TTS tarmog'ining holati yoki freym tizimidagi TTS elementi to'g'risidagi ma'lumotlar TTS tarmog'ining ishlash jarayonini keyingi kuzatish yoki mantiqiy xulosalar jarayonida aniqlanishi mumkin, xususan, boshqa tegishli freymlarning faollashishiga olib keladi. Freym sloti qiymatlarini aniqlashning asosiy usullari:
1) meros;
2) namunaviy freymdan standart protsedura;
3) slotda ko'rsatilgan hisoblash formulasi bilan protsedura;
4) ilova qilingan tartib;
5) ekspert foydalanuvchilar bilan muloqot usuli.
Freymlar tizimida chiqishni tashkil etish freymlar o'rtasida xabar almashish, biriktirilgan protseduralarni faollashtirish va bajarishga asoslangan.
Freymlar turlari. Ma'lumotlar bazasida saqlangan prototipli freymlar va kiruvchi ma'lumotlarga asoslangan haqiqiy real vaziyatlarni ko'rsatish uchun yaratilgan misol freymlari mavjud.
Prototip freym (protoframe) - bu kontseptsiyaning o'zi haqidagi bilimlarni o'z ichiga olgan freym.
Masalan, "Jang" tushunchasining freymini quyidagicha tasvirlash mumkin (10. 1-jadval):-
Jang
|
Subyekt (kim?)
|
Х1
|
Obyekt (kim bilan?)
|
Х2
|
Manzil (qayerda?)
|
Х3
|
Vaqt (qachon?)
|
Х4
|
Natija
|
Х5
|
1-jadval
Ushbu freym slotlar nomlarini (mavzu, ob'ekt va boshqalar) o'z ichiga oladi, lekin ularning qiymatlari o'rniga o'zgaruvchilar (X1, X2 va boshqalar) mavjud.
Freym namunasi (eksoframe) - bu tushuncha yoki bilimning o'ziga xos tavsifini o'z ichiga olgan freym.
Misolda, ehtimol, "Jang" freymsi uchun asosiy slotlar "mavzu" va "ob'ekt" nomlari bo'lgan slotlar hisoblanishi mumkin. Jang X1 sub'ekti tomonidan X2 ob'ekti bilan X4 davomida X3 joyida amalga oshiriladi va natija X5. Barcha o'zgaruvchilar o'rniga ma'lum qiymatlarni almashtirib, biz aniq fakt tavsifini olamiz:
Loy janggi (Amir Temur tomonidan o’tkazilgan jang).Jadval-2.
|
