153
Yuqorida aytib o‘tilganidek, o‘rtacha kattalikdagi biogaz qurilmasi 4 - 5 yil ichida
sarflangan mablag‘ni qoplab beradi. Chet el mamlakatlari
biogaz ishlab chiqarishda
tajribasi ancha yuqori turadi. Ular biogazdan olinadigan mahsulotlardan oqilona
foydalanish natijasida sarflangan mablag‘ni oz fursat ichida
qoplash imkoniyatiga ega
bo‘lmoqdalar.
Hisob-kitoblarda o‘g‘it yoki to‘plangan mikrob biomassasidan ajratib olinadigan
oqsil-vitamin kompleksi,
shuningdek, olinadigan ekologik samaradorlik e’tiborga
olinmagan. Mutaxassislarning hisob kitoblariga ko‘ra, o‘g‘it sifatida qayta ishlangan
go‘ngning bahosi biogaznikiga nisbatan yetti marotaba ko‘proq bo‘lar ekan.
Endi quyosh quritish qurilmalarining samaradorligini hisoblashga to‘xtalib
o‘tamiz. Istalgan quyosh quritgich qurilmalarining issiqlik samaradorligini
aniqlaydigan asosiy ko‘rsatkichlardan biri uning foydali ish koeffitsienti (FIK)
hisoblanadi.
Quyosh meva quritgichlarining FIKni quyidagi munosabatdan aniqlanadi.
tush
foy
Q
Q
(2.18)
bu yerda: Q
foy
-
quritgichdagi meva massasini quritish uchun sarflangan foydali
issiqlik miqdori;
tush
Q
– quritgich qurilmasi sirtiga tushadigan quyosh nurlanish energiyasi.
foy
Q
– foydali issiqlik miqdori quritiladigan mahsulotdan namni bug‘latish uchun
sarf bo‘lgan energiya quyidagi formuladan aniqlanadi.
rm
Q
foy
(2.19)
bu yerda:
m
–
meva massasi,
r – bug‘lanish koeffitsienti,
63
.
0
r
kg
soat
kW
/
. Qurilmaga tushadigan
nurlanish energiyasi
tush
Q
quyidagicha
aniqlanadi.
F
D
S
Q
tush
)
(
(2.20)
154
S
va
D – qurilmaga tushadigan to‘g‘ri va sochilgan quyosh nurlanishi oqimi.
F
– yuza. Ikkinchi tomondan quritgich sirtiga tushadigan nurlanish energiyasi quyidagiga
teng.
q
yo
foy
tush
Q
Q
Q
'
(2.21)
bu yerda
q
yo
Q
'
– quritgich to‘liq sirti orqali yo‘qoladigan issiqlik miqdori.
Quritgich qurilmasining energetik samaradorligi mahsulot (meva)dan namning
bug‘lanish intensivligi va quritgich qurilmasidan yo‘qoladigan
issiqlik miqdorini
hisoblash orqali aniqlanadi. Barcha quritgichlarda energetik (issiqlik - samaradorligi)
samaradorlikni oshirish yo‘llaridan biri qurilmadan yo‘qoladigan issiqlik miqdorini
kamaytirish hisoblanadi. Yo‘qoladigan issiqlik miqdorini kamaytirish usullaridan biri
ishlatilgan quritish agentidan takroriy foydalanish yoki quritish agentini resirkulyatsiya
qilish hisoblanadi. Bu holda quyosh nurlanishidan unumli foydalanish mumkin.
O‘tkazilgan tajriba natijalaridan ko‘rish
mumkinki, quyosh quritgich qurilmasida
reserkulyatsiya tartibida quritish kamerasida havo harorati (5-7)
