149
3
Yuk avtomobili kamerasi
70000
4
Yordamchi qismlar (rezina tutashtirgichlar,
po‘lat o‘tkazgichlar, daraxt materiallari)
70000
5
Sintetik yopgich
10000
6
Issiqlikdan ajratuvchi mahsulotlar
20000
Jami summa
370000
Ko‘rinib turibdiki, kichik hajmdagi biogaz qurilmasini barpo etishda murakkab
uskunalar yo‘qligi, ishchi
kuchi talab qilinmasligi, ishlash jarayoni soddaligi hamda
tannarxi jihatdan arzonligi bilan juda qulay. Bundan tashqari, xo‘jalik ekinlari uchun
har kuni sifatli bio‘g‘it olinishi xo‘jalik uchun qo‘shimcha mablag‘ va mo‘l - ko‘l hosil
demakdir.
Qurulmalarning iqtisodiy samaradorligini baholash uchun go‘ngni
qayta
ishlashning maqbul variantlarini taqqoslash uchun maxsus metodika yaratilgan.
Biogaz qurilmalarini ishlatishda samaradorlikni baholash kriteriysi sifatida, yillik
iqtisodiy samara xizmat qiladi, shuni hisoblaymiz:
ud
B
F
yil
b
a
C
C
C
R
P
P
C
)
(
(2.8)
Bu yerda
)
(
b
a
P
P
– yangi va asosiy texnologiyalarning solishtirma keltirilgan
xarajatlari;
yil
R
– bir
yilda bajarilgan ish hajmi;
f
C
– yuqori sifatli o‘g‘itni ishlatishdan kelgan samara.
Yangi va asosiy texnologiyalardan keltirilgan solishtirma xarajatlar quyidagi
formulaga asosan aniqlanadi:
b
n
b
a
K
E
S
P
(2.9)
n
n
n
b
K
E
S
P
(2.10)
Bu yerda:
b
S
va
n
S
– taqqoslanayotgan variantlar bo‘yicha olinadigan mahsulot birligining
tannarxi, so‘m/t;
150
b
K
,
n
K
– taqqoslanayotgan variantlarga ketgan
solishtirma asosiy xarajat,
so‘m/t;
n
C
– asosiy xarajatning me’yoriy samara koeffitsienti, 0,15 ga teng.
Go‘ng saqlanishida hosil bo‘ladigan ammiakdan havoning
ifloslanishini oldini
olishdan chiqqan samara:
j
NH
b
k
A
m
f
C
3
2
so‘m/yil (2.12)
3
NH
m
– go‘ngni to‘qqiz oy mobaynida saqlashda atmosferaga chiqarilgan
ammiak massasi.
12
9
3
naa
yil
NPK
NH
K
P
A
m
(2.13)
Bu yerda:
– shartli ko‘paytuvchi, so‘m/tonna (
100)
k
– atmosfera havosi zararlanishining nisbiy xavfini ko‘rsatkichi (
k
10);
b
f
– atmosferaga tarqalgan aralashmalar xususiyatini hisobga olish koeffitsienti
(
0
,
1
