2.3-jadval
Go‘ng kimyoviy tarkibining bijg‘ish jarayoni vaqga qarab o‘zgarishi (%)
Bijg‘ish davri, bir
kecha kunduzda
Azot
P
2
O
5
K
2
O
N
umumiy
Umumiy N Ammoniylik
N- NH
4
0 (nazorat)
0,32
0,13
0,11
0,24
12,2
5
0,31
0,13
0,11
0,24
11,9
10
0,31
0,16
0,11
0,24
10,5
15
0,31
0,16
0,11
0,24
9,6
Go‘ngni anaerob bijg‘itish atrof-muhit muhofazasi uchun qanchalik foydali
ekanligini iqtisodiy hisob-kitob qilish ancha mushkul vazifa. Bu yo‘l bilan ishlov
berilgan go‘ng, biologik mo‘tadil holatda bo‘lib, hashorotlarni o‘ziga tortmaydi (2.4-
jadval). Anaerob bijg‘ishdan keyin, go‘ngdagi qo‘lansa hid beradigan moddalar
yo‘qoladi.
2.4- jadval
Bijg‘itilgan go‘ng tarkibida kuchli hid beradigan moddalar miqdori
Birikmalar
Tabiiy go‘ng, %
Bijg‘itilgan go‘ng, %
Fenol
100
4
Krezol «P»
100
10
Skatol
100
79
Moy kislota
100
3
166
Tabiiy resurslardan foydalanganda qo‘yiladigan ekologik talablar xo‘jalik hisob-
kitobi sharoitida, «ulardan foydalanilganda o‘rniga qo‘yish» degan iboralar qonuniy
hujjatlar asosida ishga tushganda alohida ahamiyat kasb etadi.
Xitoyda o‘g‘it sifatida foydalanishda poliz ekinlari, bug‘doy o‘simliklari,
sholipoyalarni o‘g‘itlashda, quruq holatga keltirilgan bioaralashmada qo‘ziqorin
yetishtirib, yetishtirish tezligini 2 barobarga oshirishga erishganlar.
O‘simlik uchun suyuq holatdagi bioo‘g‘itni suspenziya shaklida to‘g‘ridan –
to‘g‘ri o‘simlik tanasiga sepilsa, o‘zlashtirish uchun qulay holatda mineral moddalarni
o‘simlik barglari orqali oson o‘zlashtirib oladi. Buning natijasida mo‘l hosil olish
imkoniyati yanada oshadi.
Biogaz qurilmasida bijg‘ish natijasida issiqlik ajralib chiqishi sababli go‘ngdagi
hazm bo‘lmagan begona o‘tlarning urug‘ini va gelmitlarni nobud qiladi. Bioo‘g‘itdan
foydalanayotgan aholi uchun bezarar hisoblanadi.
Energiyaning bahosi ko‘tarilib ketayotgan mana shu davrda, ayniqsa, anaerob
biologik jarayondan foydalanish katta iqtisodiy foyda keltiradi. Go‘ngni anaerob
sharoitida tozalash nafaqat energiya manbayi sifatida, balki qo‘shimcha energiya
manbayi sifatida qaralmog‘i lozim.
Biogaz qurilmasidan chiqayotgan mahsulotlardan yoqilg‘i sifatida, elektr
energiya va o‘g‘it sifatida foydalanish mumkinligi aniq. Ammo biogaz chiqindisi
bo‘lgan bioaralashmadan uning tarkibini o‘rgangan holatda hayvonlar uchun ozuqaviy
maqsadda ham foydalansa bo‘lishi ta’kidlanmoqda. Agar hayvon ozuqasiga
bioaralashma aralashtirilib berilsa, ozuqaning sifat ko‘rsatkichi juda yuqori darajaga
yetadi.
Suyuq holatdagi bioaralashma cho‘chqa ozuqasiga qo‘shib berilsa, cho‘chqa
semirishi 1-2 barobar tezlashadi hamda cho‘chqaning bo‘yiga, eniga o‘sishi nisbatan
yuqori bo‘ladi.
Baliqchilik hovuzlarida baliq ivildirig‘ini hovuzga tashlagandan so‘ng, kuchli
ozuqaviy muhitda boqilsa, 6 oy davomida baliq vazni (2 – 3)
kg
ga yetadi. Agar o‘rta
ozuqaviylik muhitida boqilsa, 6 oyda (1,5 – 2)
kg
ni tashkil etadi. Yuqori ozuqaviy
muhitda boqilgan baliqlar ozuqa narxi qimmatligi hisobiga, baliq tannarxi qimmatga
167
tushadi, bu esa daromadni kamaytiradi. Shuning uchun baliqchilik hovuzlarida baliqlar
o‘rta darajada ozuqaviy muhitda belgilangan kilogrammni olish uchun ko‘proq vaqt
davomida boqiladi.
Agar baliq ozig‘i o‘rta darajada berilib, qo‘shimcha sifatida biogaz qurilmasidan
chiqqan suyuq holatdagi bioaralashma hovuzlarga sepib turilsa, belgilangan 6 oy
davomida baliq vazni (2-3)
kg
ni tashkil etadi. Bioaralashma nafaqat baliqlar uchun
ozuqa, balki hovuzdagi baliqlar oziqlanadigan o‘simliklarni tezda o‘sishiga ham sabab
bo‘ladi. Bu o‘simliklar bilan ozuqa va bioaralashma bilan oziqlangan baliqlar tezda
yetilib, daromad beradi.
|
