O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti

– statik yoki dinamik tasvirga monand uzluksiz musiqa hamda 
boshqa audio ta’minotini olib borish;
– «stop-kadr» (kadrni to‘htatish) ish tartibidan foydalanib 
videoyozuv lavhasidan foydalanish imkoniyati;
– global Internet tarmog‘iga hamda ulanish uning resurslaridan 
va foydalanuvchilaridan foydalanish maqsadida imkoniyatga ega;
– grafik va tovush redaktorlari, kartografik axborot va matnlarga 
ishlov bera oladigan shaxsiy amaliy dasturlar bilan ishlash mumkin.
Yuqorida sanab o‘tilgan afzallik va xususiyatlardan tashqari yana 
ko‘pgina imkoniyatlari mavjud. Jumladan, tasvirni yaxlit yoki bir 
qismini avtomatik ravishda ko‘rish, tanlangan joyini saqlab qolish va 
belgilab qo‘yishlardir
1
.
Multimedia – gurkirab rivojlanayotgan zamonaviy axborotlar 
texnologiyasidir. Uning ajralib turuvchi belgilariga quyidagilar 
kiradi:
– axborotning hilma-hil turlari: an’anaviy (matn, jadvallar, 
bezaklar va boshqalar), original (nutq, musiqa, videofilmlardan 
parchalar, telekadrlar, animatsiya va boshqalar), turlarini bir dasturiy 
mahsulotda 
integratsiyalaydi. 
Bunday 
integratsiya 
axborotni 
ro‘yxatdan o‘tkazish va aks ettirishning turli qurilmalari;
– muayyan vaqtdagi ish, o‘z tabiatiga ko‘ra statik bo‘lgan matn 
va grafikadan farqli ravishda, audio va videosignallar faqat vaqtning 
ma’lum oralig‘ida ko‘rib chiqiladi. Video va audio axborotlarni 
kompyuterda qayta ishlash va aks ettirish uchun markaziy prosessor 
tez harakatchanligi, ma’lumotlarni uzatish shinasining o‘tkazish 
qobiliyati operativ va video-xotira, katta sig‘imli tashqi xotira, hajm 
va kompyuter kirish-chiqish kanallari bo‘yicha almashuvi tezligini 
taxminan ikki barovar oshirilishi talab etiladi;
– “inson-kompyuter” interaktiv muloqotning yangi darajasi, 
bunda muloqot jarayonida foydalanuvchi ancha keng va har 
tomonlama axborotlarni oladiki, mazkur holat ta’lim, ishlash yoki 
dam olish sharoitlarini yahshilashga imkon beradi;
1
Bent 
B.Andresen 
and 
Katja 
van 
den 
Brink. 
Multimedia 
in 
Education.UNESCO Institute for Information Technologis in Education. 2013.ISBN 
978-5-7777-0556. 
186

– multimedia vositalari asosida o‘quvchilarga ta’lim berish va 
kadrlarni qayta tayyorlashni yo‘lga qo‘yish hozirgi kunning dolzarb 
masalasidir.
Rivojlangan mamlakatlarda o‘qitishning usuli hozirgi kunda 
ta’lim sohasi yo‘nalishlari bo‘yicha tadbiq qilinmoqda. Amaliyot 
shuni ko‘rsatmoqdaki, multimedia vositalari asosida o‘quvchilarni 
o‘qitish ikki barobar unumli va vaqtdan yutish mumkun. Multimedia 
vositalari asosida bilim olishda 30% gacha vaqtni tejash mumkin 
bo‘lib, olingan bilimlar esa xotirada uzoq muddat saqlanib qoladi. 
Agar o‘quvchilar berilayotgan materiallarni ko‘rish asosida qabul 
qilsa, axborotni xotirada saqlash 25-30% oshadi. Bunga qo‘shimcha 
sifatida o‘quv materiallari audio, video va grafika ko‘rinishda 
mujassamlashgan holda berilsa, materiallarni xotirada saqlab qolish 
75% ortadi. Bunga biz multimedia vositalari asosida chet tillarni 
o‘rganish jarayonida yana bir bor ishonch hosil qildik.
Multimedia vositalari asosida o‘quvchilarni o‘qitish quyidagi 
afzalliklarga ega:
– berilayotgan materiallarni chuqurroq va mukammalroq 
o‘zlashtirish imkoniyati borligi;
– ta’lim olishning yangi sohalari bilan yaqindan aloqa qilish 
ishtiyoqi yanada ortadi;

Download 3,18 Mb.