Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati

15- MODUL: FOLKLORGA OID DARS 
MASHG‘ULOTLARIDA AUDIO-VIZUAL MULTIMEDIA 
 
15.1. Multimedia tushunchasi tasnifi 
Multimediya tushunchasi 90-yillar boshida hayotimizga kirib 
keldi. Uning o‘zi nima degan savol tug‘iladi? Ko‘pgina 
mutaxassislar bu atamani turlicha tahlil qilishmoqda. Multimedia - 
bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio, 
video, matn, grafika va animatsiya effektlari asosida o‘quv 
materiallarini o‘quvchilarga yetkazib berishni mujassamlangan 
holdagi ko‘rinishidir.
Multimedia (
multimedia – ko‘p muhitlilik
) – 
bu kompyuter 
texnologiyasining turli xil fizik ko‘rinishiga ega bo‘lgan (matn, 
grafika, rasm, tovush, animatsiya, video va h.k.) va turli hil 
tashuvchilarda mavjud bo‘lgan (magnit va optik disklar, audio va 
video-lentalar va h.k.) axborotdan foydalanish bilan bog‘liq 
sohasidir
1
.
Multimedianing xususiyatlari:
– multimedia foydalanuvchiga fantastik(virtual haqiqiy) dunyoni 
yaratishda juda ajoyib imkoniyatlarni yaratib beradi, bunda 
foydalanuvchi chekkadagi sust kuzatuvchi rolini bajarmasdan, balki 
u yerda avj olayotgan hodisalarda faol ishtirok etadi; shu bilan birga 
muloqat foydalanuvchi uchun odatlangan tilda - birinchi navbatda 
tovushli va videoobrazlar tilida bo‘lib o‘tadi;
– multimedia 
– 
kompyuterda axborotning turli hil ko‘rinishlari: 
rangli grafika, matn va grafikda dinamik effektlar, ovozlarning 
chiqishi va sintezlangan musiqalar, annimatsiya, shuningdek, 
to‘laqonli videokliplar, hatto videofilmlar bilan ishlashdir;
– 
multimedia – bu zamonaviy kompyuterli axborot 
texnologiyalari bo‘lib, matn, tovush, videotasvir, grafik tasvir va 
animatsiyani 
(multiplekatsiyani) 
yahlit 
kompyuter 
tizimiga 
birlashtirish imkonini yaratadi. Birinchidan – foydalanuvchiga 
albatta, interfaollikni taqdim etadigan, ya’ni inson va kompyuter 
o‘rtasida buyruqlar va javoblar almashinuvini ta’minlab, dialog 
muhitini yaratadigan dasturiy mahsulot.
1
Файзиева М., Сайфуров Д. Виртуал таълим технологияси. ЎУМ. – 
Тошкент. 2016. 27-бет. 
183

Ikkinchidan, turli video va audio effektlar ishlatiladigan muhit. U 
tomoshabinga o‘zicha u yoki bu ilovani tanlash imkonini beruvchi 
videofilmni eslatadi.
Multimedia tizimlarining jadallik bilan rivojlanishiga shaxsiy 
kompyuterlarning imkoniyatlarini kengayganligi va texnik, dasturiy 
vositalarining 
rivojlanishi 
sabab 
bo‘ldi. 
Oxirgi 
yillarda 
kompyuterning tezligi va xotira qurilmalarning sig‘imi keskin oshdi, 
grafik imkoniyatlari kengayib, tashqi xotira qurilmalarining texnik 
ko‘rsatgichlari 
yahshilandi. 
Multimedia 
texnologiyalarining 
rivojlanishiga videotexnika yo‘nalishi, lazer disklar, shuningdek, 
yozish texnikasining hamda tovush va tasvirni hosil qilish 
texnologiyalarining rivojlanishi katta hissa qo‘shdi. Axborotlarni 
xotirada ihcham (zich) joylash va saqlash maqsadida tez va samarali 
o‘zgartirish usullarini yaratilishi ham muhim ahamiyat kasb etdi.
Multimedia – bu informatikaning dasturiy va texnikaviy 
vositalari yordamida o‘quv materiallarini tinglovchiga to‘liq yetkazib 
berishning mujassamlashgan holdagi ko‘rinishidir. 
Multimedia hozirda juda tez rivojlanayotgan zamonaviy axborot 
texnologiyalaridan bo‘lib, u quyidagi an’anaviy axborot turlarini: 
matn, jadval, turli xil bezaklar, hamda original axborot turlarini: nutq 
, musiqa, telekadrlar, videofilmlardan parchalar, lavhalar, animatsiya 
ko‘rinishidagi axborotlarni o‘z ichiga oladi. Video va audio 
axborotlarni kompyuterda qayta ishlash va aks ettirish uchun 
markaziy prosessorning harakatchanligini, ma’lumotlarni uzatish 
shenasining utkazish qobiliyatini, tezkor va video-audeo xotira 
hajmini, katta sig‘imli tashqi xotirani, kompyuter kirish chiqish 
kanallari bo‘yicha almashuv tezligini taxminan ikki baravarga 
oshirish talab etiladi.;
“Inson-kompyuter-inson” interfaol muloqotning yangi daraja-
sining ta’minlanishi nazarda tutiladi. 
Multimediali o‘quv materiallarini ishlab chiqishda hozirgi 
Respublika ilmiy metodik markazida va uni ta’lim jarayonida 
qo‘llash bo‘yicha tadqiqot ishlari boshlab yuborilgan. Bunga 
yetakchi mutaxassislar jalb qilingan va har ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha 
ish olib borilmoqda.

Download 3,18 Mb.