Mavzu 1. STATISTIKA FANINING PREDMETI VA USLUBI

Download 3,01 Mb. Pdf ko'rish
bet	4/141
Sana	20.12.2023
Hajmi	3,01 Mb.
	#124927

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 141

Bog'liq
Ochilov Sh.B, Yuldasheva S.N, Norova S.Y. Statistika
Referat mavzu. Determinantlar toshkent 2016 mavzu. Determinantla-fayllar.org, 2-amaliy ish

Tayanch iboralar: Statistika, statistik tadqiqot, statistik to`plam, statistik ma`lumot, statistik ko`rsatkichlar. 1.1. Statistika to`g’risida umumiy tushuncha.
«Siyosiy arifmetika»

Mavzu 1. STATISTIKA FANINING PREDMETI VA USLUBI
Reja:
1.1. Statistika to`g’risida umumiy tushuncha.
1.2. Statistika fanining predmeti va usuli.
1.3. Statistika fanining tarmoqlari va uning boshqa fanlar bilan aloqadorligi.
1.4. Bozor iqtisodiyoti sharoitida statistikaning tutgan o`rni va ahamiyati.
Tayanch iboralar:
Statistika, statistik tadqiqot, statistik to`plam, statistik ma`lumot, statistik
ko`rsatkichlar.
1.1. Statistika to`g’risida umumiy tushuncha.
Ilk bor statistikaning vujudga kelishi amaliy ehtiyojlar bilan uzviy bog’liq
bo`lgan. Qadim zamonlardayoq qurolli kuchlarga layoqatli kishilar sonini bilish,
soliqqa tortish ob`ektlarini belgilash zarurati tug’ilgan, natijada aholi soni, uning
yoshi va jinsi jihatdan tuzilishi haqidagi ma`lumotlarga ehtiyojlar paydo
bo`lgan. Bu esa davlatni aholi soni va tarkibida bo`layotgan o`zgarishlar ustidan
kuzatishlar olib borishga undagan. Fuqarolik munosabatlari rivojlanib borgan
sari ular bilan bevosita bog’liq bo`lgan voqealarni qayd qilishga zaruriyat ortib
borgan. SHuning uchun tug’ilish, o`lish, nikohga olish, ajralish kabi hodisalarni
yozib borish tartibi o`rnatilgan, keyinchalik esa odamlarning bir joydan
ikkinchisiga ko`chib yurishi bilan bog’liq bo`lgan migratsiyasi (harakati)ni qayd
qilish tartibi belgilangan. Qishloq xo`jaligi, savdo-sotiq, hunarmandchilik,
sanoat va boshqa sohalar hamda iqtisodiy aloqalarning taraqqiy etishi xo`jalikka
oid hodisa va amallar ustidan muntazam ravishda kuzatish olib borishni taqozo
etgan. Natijada baholar va savdo-sotiq statistikasi, mahsulotlarni ishlab chiqarish
va taqsimoti statistikasi va boshqa iqtisodiy statistika tarmoqlari vujudga kelgan
va rivoj topgan.
«Statistika» atamasi lotincha «Status» so`zidan olingan bo`lib,
hodisalarning holati, ahvolini bildiradi. «Status» so`zi negizidan «Stato» -
davlat, «statusta» - davlatni biluvchi, «statustica», ya`ni davlat to`g’risida
muayyan bilim, ma`lumotlar yig’indisi degan tushunchalar kelib chiqqan.
Hozirgi kunda statistika deyilganda:

o`z ob`ekti va usuliga ega bo`lgan mustaqil fanni;

amaliy faoliyatdagi mustaqil tarmoqlarni, ya`ni Makroiqtisodiyot va
statistika vazirligi, viloyatlarda iqtisodiyot va statistika bosh
boshqarmalari, tumanda iqtisodiyot va statistika blimlarini;

ijtimoiy
hayotning
turli
tomonlarini
ta`riflaydigan
umumiy
ko`rsatkichlar, statistik raqamlar ham tushuniladi.
Statistika ko`p asrlik tarixga egadir. Ayrim ma`lumotlarga ko`ra,
eramizdan 3500 yil ilgari Misrda aholi hisobi (ro`yxati) o`tkazilgan. Rossiya
(Moskva)da ikki marta (1362 va 1389 yillarda) aholi ro`yxati o`tkazilgan.
Statistika fani XVII asrning oxirlariga kelib mustaqil fan sifatida
shakllana boshladi. Bu davrda endigina feodalizm o`rnini kapitalizm tuzumi
egallayotgan edi. Kapitalistik tuzumning barqaror bo`lishi ko`pgina fanlarning,

6
shu jumladan statistikaning ham rivojlanishiga ijobiy ta`sir ko`rsatdi. XVII asrda
Angliyada «Siyosiy arifmetika» degan fan vujudga keldi. Uning asoschilari
ingliz olimlari U.Petti (1623-1687) va Jon Graunt (1620-1674) bo`lganlar.
U.Pettini o`z vaqtida iqtisodning «otasi» va ma`lum darajada statistikaning
ixtirochisidir, deb atashgan.
Evropada statistikaning asoschisi bo`lib bel’giyalik olim A.Ketle (1796-
1874) hisoblangan. O`sha davrda Germaniyada G.Axenval (1719-1772) birinchi
marta «statistika» so`zini qo`llagan. Angliyada esa A.Bouli (1869-1957)
statistikaning taraqqiy etishiga asos solgan.

Download 3,01 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 141

Download 3,01 Mb.

Pdf ko'rish