O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «Menejment» kafedrasi

Download 3,01 Mb. Pdf ko'rish
bet	8/141
Sana	20.12.2023
Hajmi	3,01 Mb.
	#124927

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 141

Bog'liq
Ochilov Sh.B, Yuldasheva S.N, Norova S.Y. Statistika

Iqtisodiy statistika

Ijtimoiy statistika aholi turmush tarzi bilan bog’liq bo`lgan barcha
hodisalarni statistik usullarda batafsil o`rganadi. Jumladan, aholi (demografik)
statistikasi aholining soni, tarkibi, dinamikasi, tabiiy o`sishi, migratsiyasi va
hokazolarni o`rgansa, jinoyat va sud statistikasi esa aholi o`rtasidagi
qonunbuzarlikni, jinoyat va unga qarshi kurash, sud jarayonlarini o`rganadi.
Mehnat statistikasi aholining faol ishini, ya`ni xalq xo`jaligida band bo`lgan
aholi soni, tarkibi, dinamikasi, ulardan foydalanish darajasi kabilarni statistik
usullarda o`rganadi.
Iqtisodiy statistika ikkita yirik tarmroqqa bo`linadi. Birinchi tarmoqdagi
fanlar (mintaqaviy statistika, xalqaro statistika, bozor iqtisodiyoti statistikasi va
hokazo) xalq xo`jaligi miqyosida ro`y berayotgan hodisa va voqealarning
miqdoriy tomonlarini ularning sifat tomonlari bilan uzviy bog’lanishda olib
o`rganadi. Ayrim tarmoqlar va korxonalar statistikasi (sanoat statistikasi, qishloq
xo`jaligi statistikasi, savdo statistikasi va hokazo), nazariy va iqtisodiy statistika
ko`rsatkichlariga asoslanib, xalq xo`jaligining ayrim tarmoq va sohalari
xususiyatlarini hisobga oladigan ko`rsatkichlar tizimini aniqlaydi va ularni
hisoblash hamda tahlil qilish usullarini bayon etadi.
Statistika eng avvalo iqtisodiy nazariya fani bilan bog’langan. U ushbu
fandan iqtisodiy kategoriyalar – qiymat, ish haqi, tovar, mehnat unumdorligi,
ijtimoiy mahsulot, milliy daromad, foyda va shu kabilar haqidagi tushunchani
hamda iqtisodiy qonunlarning mohiyatini bilib oladi, keyin esa aniq sharoitda
ular qanday amal qilayotganini miqdor jihatdan belgilaydi. Bu bog’lanishni
quyidagicha ifodalash mumkin: «…foyda me`yorini hosil qilishda amal
qilayotgan munosabatni bilgag taqdirdagina statistika turli mamlakatlarda, turli
davrlar uchun ish haqi darajasini haqiqiy tahlil qilishga qodir bo`la oladi». Bu

9
xususda akademik S.G.Strumilinning «Iqtisodiyot nazariyasi» tugagan joydan
statistika boshlanadi» degan so`zi ham juda o`rinlidir.
Statistika falsafa fani bilan ham chambarchas bog’langan. Falsafaning
sifat, miqdor va o`lchov, mohiyat va hodisa, tasodif va zaruriyat, alohidalik va
umumiylik kabi kategoriyalari hamda miqdorning sifatga o`tish, ziddiyatlar
kurashi va birlik qonunlari ham statistika uchun katta ahamiyatga ega.

Download 3,01 Mb.

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 141

Download 3,01 Mb.

Pdf ko'rish