193
jarayonidir. Bunda hosil bo’luvchi plyonka faqat qattiq bo’libgina
qolmasdan balki u yog’och bilan adgeziyada bo’ladi. Ko’pchilik lok-
bo’yoq materiallarda parda qatlam hosil bo’lishi ularda ro’y beradigan
fizik jarayonlar oqibatidir, bunday jarayonlarga erituvchilarning
bug’lanishi,
lateks
tipli
bo’yoqlarning
suvsizlanishi
va
suyuqlanmalarning sovushi kiradi. Lok-bo’yoq materialning boshqa
turlarida masalan oligomer va ularning monomerdagi eritmalari, parda
qatlam polimerlanish yoki polikondensatsiyalanish kabi kimyoviy
jarayonlar natijasida yoki fizik kimyoviy jarayonlar bir vaqtning
o’zida borishi bilan parda qatlam hosil bo’ladi.
Faqat uchuvchan erituvchilari bug’lanib ketishi va qurilganidan
so’ng yaltiroq parda hosil qiladigan lok-bo’yoq materiallarga
termoplastik polimerlar, kimyoviy tuzilishi o’zgarmaydigan oligomer
va polimerlar, masalan, tabiiy smolalar, polivinixlorid asosidagi
smolalar va nitroselluloza kiradi. Parda hosil qiluvchi moddalarni
suyuqlik holatidan qattiq shishasimon holatga o’tishi eritmalardan
erituvchining bug’lanib ketishi, hajmining uzluksiz kichrayishi bilan
bog’liqdir va u bir qator bosqichlarni amalga oshiradi. Tarkibida
uchuvchan erituvchisi bo’lgan lok-bo’yoq parda qatlamlarining qurish
vaqtiga harorat katta ta’sir ko’rsatadi, chunki harorat ortishi bilan
bug’larning elastikligi oshadi va erituvchi molekulalarining
bug’lanishi tezlashadi.
