Polimer materiallari turlari va xoassalari. To’ldirgichlar

Download 4,62 Mb. Pdf ko'rish
bet	45/189
Sana	30.01.2024
Hajmi	4,62 Mb.
	#148361

1 ... 41 42 43 44 45 46 47 48 ... 189

Bog'liq
13123 2 1FD84CBF425850F4B87C7475717DB6DB2C4A867C

To’ldirgichlarga bo’lgan talablar

5.4. Polimer materiallari turlari va xoassalari. To’ldirgichlar
Plastmassa mahsulotlari tarkibiga to’ldirgichlar ham kiritilishi
mumkin. To’ldirgichlar sifatida qattiq va gazsimon moddalardan keng
qo’llaniladi. Bunday moddalar bilan to’ldirilgan plastmassalar
nihoyatda qattiq, mustahkam va mo’rt bo’ladi. Ular yonmaydigan,
elektr o’tkazuvchan va ishqalanish koeffitsientlari toza (ya’ni,
to’ldirilmagan) plastmassa mahsulotiga nisbatan yuqori bo’ladi. Agar
to’ldirgichlarni tayyorlash, ularga ishlov berish texnologik jarayonlari
katta energiya va mablag’larni talab qilmasa, to’ldirilgan
palastmassalarning narxi pasayishi ham mumkin.
Ko’pgina holatlarda plastmassa tarkibiga qattiq to’ldirgichlar
(masalan, grafit, yog’och kukuni, bur, turli metallar va boshqalar)
kiritiladi. Qattiq to’ldirgichlar kukun shaklida ham, tola shaklida ham
qo’llanilishi mumkin. Sellyuloza, SiO
2
, SaSOz, TiO
2
va boshqalar
zaharsiz
to’ldirgichlar
hisoblanadi.
Plastmassa
tarkibida
to’ldirgichlarning miqdori 45 - 50% ni tashkil etishi mumkin. Bunday
polimer kompozitsion materiallardan asosan quti, chelak, savat, turli
idishlar va likobchalar ishlab chiqariladi.
To’ldirgichlarga bo’lgan talablar
1. To’ldirgichlar polimer bilan aralashib bir jinsli sistema hosil
qilish qobiliyatiga ega bo’lishlari kerak.
2. To’ldirgichlar polimer suyulmasi yoki eritmasida ho’llash
qobiliyatiga ega bo’lishlari kerak.
3. To’ldirgichlarni saqlash, ularga ishlov berish va qo’llash
jarayonlarida ular o’z xossalarini yo’qotmasliklari kerak.
4. To’ldirgichlar suv, moy va boshqa suyuqliklar ta’sirida
plastmassa tarkibidan ajralib chiqmasliklari kerak.
5. Ko’pgina holatlarda oziq-ovqat mahsulotlarini o’rash uchun
ishlab chiqariladigan plyonkalar va umuman, o’rash mahsulotlarning
estetik ko’rinishlarini yaxshilash maqsadida, ular maxsus bo’yaladi.
Plastmassa mahsulotlarini ranglash uchun tabiiy va sintetik
ranglardan qo’llaniladi. Bunday ranglar odatda erituvchilar ta’sirida
eriydi va polimer bilan kimyoviy bog’langan bo’ladi. Ko’pgina
holatlarda organik va anorganik pigmentlar ham plastmassa tarkibiga
kiritiladi. Ular eruvchan emas.
Anorganik ranglar biologik faol moddalar bo’lib, ularning
faolligi birikma tarkibidagi elementlarga bog’liq bo’ladi. Masalan,

65
stronsiy va xrom elementlari asosida olingan ranglar zaharli
hisoblanadi.
Turli aminoantraxin va azoranglovchi birikmalar jigar, buyrak
va markaziy asab sistemasining normal ishlash faoliyatiga salbiy zarar
yetkazadi. Polimer tarkibidan ranglarni ajralib chiqishi va teri orqali
yoki suv va boshqa oziq-ovqat mahsulotlari bilan birga oshqozonga
kirib borishi umumiy zaharlanishga olib kelishi mumkin.
Temir va titan elementlari asosida olingan ranglar zaharsiz
hisoblanadi. Odatda plastmassa mahsulotlari tarkibidagi ranglarning
miqdori 0,01 - 1,0% atrofida bo’ladi.

Download 4,62 Mb.

1 ... 41 42 43 44 45 46 47 48 ... 189

Download 4,62 Mb.

Pdf ko'rish