146
Hozirgi paytda dasturlash texnologiyasining uskunaviy
vositalarini yaratish bilan
bog’liq yo’nalish tez sur’atlar bilan rivojlanmokda.
Bunday uskunaviy vositalar
dasturlar yaratish va sozlash uchun quvvatli va qulay vositalarni tashkil etadi. Ularga
dasturlar yaratish vositalari
va
Case-texnologiyalar
kiradi.
Dasturlar yaratish vositalari.
Ushbu vositalar
dasturlar yaratishda ayrim
ishlarniavtomatik ravishda bajarishni ta’minlovchi dasturiy tizimlarni o’z ichiga oladi.
1. Amaliy dasturiy ta`minotni quyidagicha tasniflash mumkin.
Sinov savolari:
1.
Shaxsiy kompyuterning tashkiliy qismlarini aytib bering?
2.
Qanday dasturlar amaliy dasturlar deyiladi? Ular ga misol keltiring?
3.
Qanday dasturlar sistemaviy dasturlar deyiladi? Ularga misol keltiring?
4.
Tizimli dasturiy ta`minotningtarkibiy qasmlarini sanab bering?
5.
Asosiy dasturiy ta`minot tarkibiga kiruvchi dasturlarii aytib bering?
6.
Umumiy maqsadli ADT tarkibiga qanday dasturlarkiradi?
7.
Ofis ADT tarkibiga kiruvchi dasturlar haqida nimalarni bilasiz?
12-AMALIY MASHG’ULOT: TARMOQ OPERATSION TIZIMLARI.
ZAMONAVIY OPERATSION TIZIMLAR
Operatsion tizim (OT)
– o’zaro bog’langan tizimli dasturlar kompleksi. U
foydalanuvchining kompyuter bilan aloqasini tashkillashtiradi
va boshqa barcha
dasturlarning bajarilishini ta’minlaydi.
OT kompyuter qurilmalarining bajariluvchi dasturlari
hamda foydalanuvchilar
orasida bog’lovchi vazifasini bajaradi.
147
OT odatda kompyuterning tashqi xotirasi (disk)da saqlanadi.
Kompyuter ishga
tushirilganda u diskdan o’qiladi va tezkor xotira qurilmasiga joylashadi. Ushbu jarayon
operatsion tizimning yuklanishi deb ataladi.
OTning vazifasiga quyidagilar kiradi:
– foydalanuvchi bilan muloqot o’rnatish;
– ma’lumotlarni kiritish-chiqarish va boshqarish;
– dasturlarning ish jarayonini rejalashtirish va
tashkillashtirish;
– resurslar (tezkor va kesh xotira, protsessor, tashqi qurilmalar)ni taqsimlash;
– dasturlarni ishga tushirish;
– xizmat ko’rsatishdagi har xil yordamchi amallar;
– ichki qurilmalar orasida ma’lumotlarni uzatish;
– tarkibiy qurilmalar (monitor,
klaviatura, printer va hokazo)
ish faoliyatini
dasturiy ta’minlash.
OTga misollar - MS-DOS, Windows, Linux, UNIX, Solaris, Doppix, MacOS va
boshqalar.
WINDOWS
