Paskal’ tilidagi dastur strukturasi




Download 8,87 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/191
Sana05.09.2024
Hajmi8,87 Mb.
#270328
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   191
Bog'liq
portal.guldu.uz-Kompyuter ta`minoti

 Paskal’ tilidagi dastur strukturasi. 
Paskal’ tilida dastur strukturasini ko’yidagi misolda ko’rib chikamiz. Misol:
4
dan 9-gacha bo’lgan sonlarni va ularning har birining enma-enida kvadratlarini 
bosib chiqarib bering.
Dastlabki ma’lumotlar Hosil bo’luvchi
ma’lumotlar 4 4 16
5
5 25
6
6 36
7
7 49
8
8 64 9 9 81
Paskalda yozilgan dastur quyidagi qismlardan iborat:
-dastur sarlavxasi;
-o’zgaruvchilarni tavsiflash;
-murakkab operator;
-dasturning tugallanish belgisi - nuqta.
Sarlavxasining umumiy ko’rinishi quyidagicha:
Program 
dasturning nomi ; Misol:
Program prob1;
Dasturning bir operatori boshqasidan nuqta vergul (;) bilan ajratiladi.
Operatorlar dasturda ezilish tartibi bo’yicha bajariladi.
Dasturda foydalanilgan barcha o’zgaruvchilarning nomlarini tavsiflash lozim.
O’zgaruvchining qabul qilishi mumkin bo’lgan qiymatlari tipini oldindan 
tavsiflagan holdagina uni dasturga kiritish mumkin.
Dasturning keyingi bo’limi - murakkab operator, dasturning hamma 
operatorlarini o’z ichiga oladi. Murakkab operator 
Begin 
so’zidan boshlanadi 
(ochiladi) va end suzi bilan epiladi.
Dasturning ohiri nuqta bilan belgilanadi.
Dasturimizda bizga ikkita o’zgaruvchi kerak bo’ladi:
birinchisi - NUM - 4 dan 9 gacha sonlar uchun; ikkinchisi - SQNUM - uning 
kvadratlari uchun.
Ma’lumotlarning nomi harf va raqamlardan tuzilgan so’zlardan tashkil topadi.
Bunda nomning birinchi simvoli albatta harfdan iborat bo’lishi lozim. Nom 
tanlashda hech qanday chegara yo’q.
O’zgaruvchilarning qiymatlarini o’zgartirish qiymat berish operatori erdamida 
amalga oshiriladi. Bu operator bajaradigan amal : q belgisi bilan ifodalanadi.
Qiymat berish operatorida : q belgisining chap tomoniga yangi qiymat 
o’zlashtiriladigan o’zgaruvchi, o’ng tomoniga esa avval qiymati hisoblanib,so’ngra 
ko’rsatilgan o’zgaruvchiga o’zgartiriladigan ifoda eziladi. Masalan
S: q aQv
ezuvi a va v o’zgaruvchilar qiymatini aQv ifodaga qo’yish, shu ifoda
qiymatini topish va natijani S o’zgaruvchiga berishni bildiradi.
Misol NUM : q 4;


96 
SQNUM : q NUM * NUM;
Paskalda darajaga oshirish amali bo’lmagan uchun, uni sonlarni uzini - uziga
ko’paytirish bilan almashtiramiz.
Paskal tilida ma’lumotlarni bosib chiqarishda chiqarish operatori ishlatiladi. 
CHiqarish operatori WITE so’zidan boshlanadi, undan keyin qavslar ichida 
chiqazilaetgan kattaliklar ro’yxati keladi.
Misol Write (NUM, SQNUM)
Bosib chiqariladigan ma’lumotlarning joylashishining o’zgartirish, ya’ni yangi 
satrdan boshlash uchun dasturga
writeln 
operatorini kiritish kerak
Writeln (NUM, SQNUM)
Dasturda takrorlanish jaraenini tashkil etish uchun tsikl operatori ishlatiladi:
For NUM : q 4 to 9 do
TSikl sarlavhasi for so’zidan boshlanadi, undan keyin o’zgaruvchi nomi hamda 
uning tsikl bajariladigan qiymatlarning boshlang’ich va oxirgi qiymatlari keladi.
NUM o’zgaruvchining qiymati 4 dan 9 gacha (1 qadami bilan) o’zgaradi. Agar tsiklda 
bir nechta operatorlarni bajarish kerak bulsa, ularni murakkab operatorga birlashtirish 
kerak.
Butun dasturning ko’rinishi quyidagicha buladi.
Program prov1;
Var
NUM, SQNUM : integer;
begin for Num : q 4 TO 9 DO
begin
SQNUM : q NUM * NUM;
Writeln (NUM, SQNUM)
END END.
Paskal’ tilida END operatorining oldida nuqta - vergul qo’yilmaydi.

Download 8,87 Mb.
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   191




Download 8,87 Mb.
Pdf ko'rish