- axborotni muhofaza qilish (shaxsiy ma'lumotlarni, davlat va xizmat sirlarini
va boshqa turdagi tarqalishi chegaralangan ma'lumotlani qo'riqlash
ma'nosida);
- kompyuter xavfsizligi yoki ma'lumotlar xavfsizligi - kompyuter tarmoqlarida
ma'lumotlarning saqlanishini, foydalanishga ruhsat etilganligini va
konfedensiyaligini ta'minlovchi apparat vа dasturiy vositalar to'plami,
axborotdan mualiflashtirilmagan foydalanishdan himoya qilish choralari;
- axborot egalariga yoki axborotdan foydalanuvchilarga hamda uni qo'llab
quvvatlovchi infratuzilmaga zarar yetkazishi mumkin bo'lgan
tabiiy yoki
sun'iy xarakterdagi tasodifiy yoki qasddan ta'sir etishlardan axborot va uni
qo'llab quvvatlovchi infratuzilmaning himoyalanganli:
- fuqarolar, alohida guruhlar va ijtamoiy qatlamlar, umuman olganda
aholining yashash faoliyati ta'lim olish va rivojlanishlari uchun zarur bo'lgan
sifatli axborotga bo'lgan talablarining himoyalanganligi.
Turli axborot tizimlarida foydalanuvchilar xizmat ko‗rsatuvchi personal
hisoblanib, axborot manbai va tashuvchilari bo‗lishi mumkin.Shuning uchun
himoya ob‘ekti tushunchasi keng ma‘noda talqin etiladi. Himoya ob‘ekti deganda
nafaqat
axborot resurslari, apparat va dasturiy vositalar, xizmat ko‗rsatuvchi
personal va foydalanuvchilar, balki bino hamda u joylashgan hudud ham
tushuniladi.
Axborotni muhofaza qilishning asosiy ob‘ektlariga quyidagilar kiradi:
– davlat sirlari bilan bog‗liq va konfedensial ma‘lumotlarni o‗zida saqlovchi
axborot resurslari;
– vositalar va axborot tizimlari (hisoblash texnikasi vositalari, tarmoqlar va
tizimlar), dasturiy vositalar (operatsion tizimlar, ma‘lumotlar bazalarini boshqarish
tizimlari, amaliy dasturiy ta‘minot), avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlari, aloqa
va ma‘lumotlarni
uzatish tizimlari, ruxsati chegaralangan axborotni qabul qilish,
uzatish va qayta ishlash texnik vositalari (ovoz yozish, ovoz kuchaytirish, ovoz
eshitish, so‗zlashuv va televizion qurilmalar, hujjatlarni tayyorlash, ko‗paytirish
vositalari hamda boshqa grafik, matn va harfli-raqamli ma‘lumotlarni qayta ishlash
vositalari), konfedensial va davlat sirlari toifasiga oid bevosita qayta ishlovchi
tizim va vositalar. Bunday tizim va vositalarni ko‗pincha axborotlarni qabul qilish,
qayta ishlash va saqlash texnik vositalari deb atashadi.
Tizim xavfsizligini ta‘minlashning aniq mexanizmlarini tanlash qabul
qilingan xavfsizlik siyosatiga muvofiq amalga oshiriladi. O‗zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2015-yilning 4-fevral kuni e‘lon qilingan ―O‗zbekiston
Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini
rivojlantirish
vazirligini tashkil etish to‗g‗risida‖gi Farmoniga
7
ko‗ra ―Axborot xavfsizligini
ta‘minlash va kommunikatsiya tarmoqlari, dasturiy mahsulotlar, axborot tizimlari
va resurslarini himoya qilishning zamonaviy texnologiyalarini tatbiq etish chora-
tadbirlarini amalga oshirish, axborot resurslarini himoya qilish bo‗yicha texnik
infratuzilmani yanada rivojlantirish‖ ustuvor vazifalardan biri sifatida qayd etilgan.
Axborot xavfsizligi deganda tabiiy yoki sun‘iy xarakterdagi tasodifiy yoki qasddan
qilingan ta‘sirlardan axborot va uni qo‗llab-quvvatlab
turuvchi infratuzilmaning
himoyalanganligi tushuniladi. Bunday ta‘sirlar axborot munosabatlariga, jumladan,
axborot egalariga, axborotdan foydalanuvchilarga va axborotni muhofaza qilishni
ta‘minlovchi infratuzilmaga jiddiy zarar yetkazishi mumkin. O‗zbekiston
Respublikasining 2002-yil 12-dekabrdagi «Axborot erkinligi prinsiplari va
kafolatlari to‗g‗risida»gi qonunida
8
axborot xavfsizligi axborot borasidagi
xavfsizlik deb belgilangan va u axborot sohasida shaxs,
jamiyat va davlat
manfaatlarining himoyalanganlik holatini anglatadi.
Konfidensiallik, butunlik va ruxsat etilganlik axborot xavfsizligini
ta‘minlash borasida uchta muhim xususiyat hisoblanadi.
– axborotning konfidensialligi – axborotning holati bo‗lib, bunda axborotga ruxsat,
faqat tegishli huquqqa ega bo‗lgan subyektlargagina beriladi.
– axborotning butunligi – axborotda hech qanday o‗zgartirishlar bo‗lmagan yoki
o‗zgartirishlar faqat alohida huquqqa ega bo‗lgan subyektlar tomonidan amalga
oshiriladigan axborotning holati.
– axborotning ruxsat etilganligi – axborotga ruxsat etilgan subyektlarning, uni
amalga oshirishga to‗siqlar mavjud bo‗lmagan holati.
