Oʻzbеkistоn rеspublikаsi оliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi islom karimov nоmidаgi

34 
NULL
qiymatga ega boʻlishi mumkin emas. 
Misol: 
CREATE TABLE Employee 
(id integer NOT NULL PRIMARY KEY, 
name varchar (45), 
birthday date, 
seriya varchar(45), 
address varchar(255), 
phone varchar(15), 
staji int, 
status tinyint(1), 
is_delete tinyint(1) 
) 
PRIMARY KEY
cheklanishi qiymatlar unikal kombinatsiyasini tashkil 
qiluvchi bir necha maydonlar uchun qoʻllanishi mumkin. Masalan 
PRIMARY KEY
cheklanishini juftliklar uchun qoʻllash mumkin: 
CREATE TABLE Employee 
(id integer NOT NULL, 
name varchar (45), 
birthday date, 
seriya varchar(45), 
address varchar(255), 
phone varchar(15), 
staji int, 
status tinyint(1), 
is_delete tinyint(1), 
PRIMARY KEY (id, seriya) 
) 
CHECK
cheklanishi 
jadvalga 
kiritilayotgan 
ma‘lumot qabul 
qilinishidan oldin mos kelishi lozim boʻlgan shart kiritishga imkon beradi. 
CHECK
cheklanishi 
CHECK
kalit soʻzi koʻrsatilgan maydondan 
foydalanuvchi predikat ifodalaridan iboratdir. 
Misol: 
Employee
jadvali 
status
ustuniga kiritilayotgan qiymat 1 dan 
katta yoki teng boʻlish sharti. 
CREATE TABLE Employee 
(id integer NOT NULL PRIMARY KEY, 
name varchar (45), 
birthday date, 
seriya varchar(45), 

35 
address varchar(255), 
phone varchar(15), 
staji int, 
status tinyint(1) CHECK(status>=1), 
is_delete tinyint(1) 
) 
CHECK
cheklanishidan maydonga ma‘lum qiymatlarini kiritishdan 
himoya qilib, xatolar oldini olish uchun foydalanish mumkin. Masalan 
xodimlar adresi faqat Toshkent, Buxoro, Samarqand va Guliston shaharlar 
boʻlsin.
 
 
CREATE TABLE Employee 
(id integer NOT NULL PRIMARY KEY, 
name varchar (45), 
birthday date, 
seriya varchar(45), 
address varchar(255) CHECK (address 
in("Toshkent","Buxoro","Samarqand","Guliston"), 
phone varchar(15), 
staji int, 
status tinyint(1) CHECK(status>=1), 
is_delete tinyint(1) 
) 
CHECK
jadval cheklanishi sifatida kelishi mumkin. Bu shartga bir 
necha maydon kiritishga imkon beradi. 
Masalan: 
CREATE TABLE Employee 
(id integer NOT NULL PRIMARY KEY, 
name varchar (45), 
birthday date, 
seriya varchar(45), 
address varchar(255), 
phone varchar(15), 
staji int, 
status tinyint(1),
is_delete tinyint(1), 
 CHECK (staji >=1 or address 
in("Toshkent","Buxoro","Samarqand","Guliston") 
) 

36 
Biror bir maydon uchun qiymat koʻrsatmagan holda jadvalga satr 
qoʻshsangiz, SQL bunday maydonga kiritish uchun koʻzda tutilgan 
qiymatga ega boʻlishi kerak, aks holda komanda rad etiladi. Eng umumiy 
koʻzda tutilgan qiymat 
NULL
qiymatdir. 
CREATE TABLE
komandasida 
koʻzda tutilgan qiymat 
DEFAULT
operatori orqali, ustun cheklanishi 
sifatida koʻrsatiladi.
Masalan: 
CREATE TABLE Employee 
(id integer NOT NULL PRIMARY KEY, 
name varchar (45), 
birthday date, 
seriya varchar(45), 
address varchar(255), 
phone varchar(15), 
staji int, 
status tinyint(1) ) DEFAULT "NULL",
is_delete tinyint(1), 
 CHECK (staji >=1 or address 
in("Toshkent","Buxoro","Samarqand","Guliston") 
) 
Jadval bir maydonidagi hamma qiymatlar boshqa jadval maydonida aks 
etsa, birinchi maydon ikkinchisiga ilova qiladi deyiladi. Bu ikki maydon 
orasidagi bogʻliqlikni koʻrsatadi. Masalan, buyurtmachilar jadvalida har 
bir buyurtmachi, sotuvchilar jadvalida oʻziga biriktirilgan sotuvchiga ilova 
qiluvchi 
SNum
maydoniga ega. Bir maydon ikkinchisiga ilova qilsa tashqi 
kalit, u ilova qilayotgan maydon ajdod kalit deyiladi. Buyurtmachilar 
jadvalidagi SNum maydoni tashqi kalit, sotuvchilar jadvalidagi 
SNum
- 
ajdod kalitdir. 
Tashqi kalit bitta maydondan iborat boʻlishi shart emas. Birlamchi kalit 
kabi, tashqi kalit bitta modul sifatida qayta ishlanuvchi bir necha 
maydonlarga ega boʻlishi mumkin. Maydon tashqi kalit boʻlsa, ilova 
qilayotgan jadval bilan ma‘lum usulda bogʻliqdir. Tashqi kalit har bir 
qiymati (satri) ajdod kalitning bitta va faqat bitta qiymatiga (satriga) ilova 
qilishi kerak. Bu holda tizim ilovali yaxlit holatda deyiladi. 
Shu bilan birga ajdod kalit qiymati tashqi kalit bir necha qiymatlariga 
ilova qilishi mumkin. 
Cheklanish 

Download 2,08 Mb.