3
So‘z boshi
Bugungi shiddatli zamonda transport
vositalari kundalik
hayotimizning eng yaqin ko‘makchisi bo‘lib qolmoqda. Yurtimizda
aholi turmush farovonligining yuksalishi, ayniqsa, avtomobilsozlik
sanoati izchil rivojlanib borayotgani natijasida shaxsiy transport
vositalari soni sezilarli darajada oshib, yo‘llarda avtoulovlar qatnovi
ko‘paygan. Bu esa,
tabiiyki, harakatlanish xavfsizligini ta’minlash,
fuqarolarning hayoti va sog‘lig‘ini, mol-mulklarini himoya qilish
samaradorligini yanada oshirishni taqozo etadi. Mazkur masalaga
davlatimiz tomonidan alohida e’tibor qaratilib,
sohaning huquqiy
mexanizmi mustahkamlangani va ular asosida qator ishlar olib
borilayotgani diqqatga sazovor.
Mustaqillikning ilk kunlaridanoq mamlakatda barcha sohalarda,
jumladan, yo'l harakati xavfsizligi sohasida ham yo'l harakati
xavfsizligi ishtirokchilarining huquq va majburiyatlari, yo'l-transport
hodisalarini oldini olish bo'yicha keng qamrovli islohotlar amalga
oshirilmoqda. Bu esa, yo'l harakati xavfsizligi
qoidalarini tako-
millashtirish fuqarolarning manfaatlarini himoya qilish va inson
hayotini saqlab qolishdek ezgu maqsadga xizmat qiladi.
Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti ma'lumotlariga ko'ra, har yili
1,4 millionga yaqin odam yo'l-transport hodisalariga uchraydi.
Birgina O'zbekistonda, 2020 yilda mamlakatda 7000 ga yaqin yo'l -
transport hodisalari sodir etilgan bo'lib, ularda 1600 dan ortiq odam
halok bo'lgan.
Mamlakatimizda avtomobillashtirishning o‘sishi yo'l harakati
xavfsizligini ta'minlash borasida ijobiy
ishlar olib borilayotganiga
qaramay, mavjud vaziyat bu boradagi ishlarimizni takomil-
lashtirishni, xorijiy davlatlarning ilg'or tajribasini o'rganish va joriy
etish hamda harakatlanish xavfsizligini ta’minlash uchun malakali
haydovchilar tayyorlashni taqozo etmoqda.
Haydovchi o‘ziga tegishli transport
vositasini boshqarish
jarayonida yo‘llarda boshqa transport vositalarining uzluksiz
harakatlanishini ta’minlashi, yo‘l harakati ishtirokchilari bilan o‘zaro
aloqada bo‘lishi, yo‘l harakati qoidalariga bo‘ysunishlari kerak.
Yo‘llarda harakatlanish xavfsizligini ta’minlashda yo‘l-transport
infratuzilmasini modernizatsiya qilish va rivojlantirish muhim
4
ahamiyat kasb etadi. Yo‘llarda harakatlanish qoidalari barcha shaxs-
lar va fuqarolar uchun tegishli bo‘lgan majburiy talablarni o‘z ichiga
olib, kishilarning xavfsizligi va sog‘ligini ta’minlashga qaratilgan. Bu
borada, ayniqsa, harakat xavfsizligini ta’minlashga javobgar bo‘lgan
ichki ishlar idoralari, xususan, yo‘l-patrul xizmati xodimlaridan o‘ta
bilimdon va mas’ulyatli bo‘lish talab etiladi. Ko‘p hollarda haydovchi
va piyodalarning yo‘l harakati qoidalarini bilmasliklari yoki yaxshi
o‘zlashtira olmaganliklari oqibatida yo‘l-transport
hodisalari sodir
bo‘lmoqda. Yo‘l harakati qoidalari harakat ishtirokchilari zimmasiga
ham muayyan huquq va majburiyatlarni yuklaydi. Bu huquq va
majburiyatlarning asosiy qismi harakat xavfsizligini tartibga solib
turuvchi yo‘l-patrul xizmati xodimlari hamda yoshi, kasbi, mavqeidan
qat’i nazar turli toifadagi haydovchilar, yo‘lovchilar o‘rtasidagi
munosabatlarda aks etadi. Bu huquqiy munosabatlar yo‘llarda
harakatlanish qoidalari buzilgan taqdirdagina vujudga keladi.
Ushbu o‘quv qo‘llanma barcha yo‘l harakat ishtirokchilariga va
professional ta’lim tizimidagi hamda oliy ta’lim
muassasalarining
ta’lim oluvchilari, «В» hamda “С” toifali haydovchilik
guvohnomasini olish uchun nomzodlar uchun “Yo’l harakati qoidalari
va harakat xavfsizligi asoslari” fanini o‘rganishda qulaylik tug‘dirish
maqsadida yaratildi.
