• Avtorizatsiya tushunchasi.
  • Roʻyxatdan oʻtish tartibi. Roʻyxatdan oʻtish
  • Login va parolga ega boʻlish shartlari.
  • Oʻzbeкiston respubliкasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Kadirov axborot texnologiyalari




    Download 10,08 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet120/143
    Sana20.12.2023
    Hajmi10,08 Mb.
    #125484
    1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   143
    Bog'liq
    O zbeкiston respubliкasi oliy va o rta maxsus ta’lim vazirligi m

    Parol tushunchasi. Parol – uning egasi haqiqiyligini aniqlash 
    jarayonida tekshiruv axboroti sifatida ishlatiladigan belgilar ketma-
    ketligi. U kompyuter bilan muloqot boshlashdan oldin, unga 
    klaviatura yoki identifikatsiya kartasi yordamida kiritiladigan 
    harfli, raqamli yoki harfli-raqamli kod shaklidagi mahfiy soʻzdan 
    iborat. 
    Avtorizatsiya tushunchasi. Avtorizatsiya – foydalanuvchining 
    resursdan foydalanish huquqlari va ruxsatlarini tekshirish jarayoni. 
    Bunda foydalanuvchiga hisoblash tizimida ba’zi ishlarni bajarish 
    uchun muayyan huquqlar beriladi. Avtorizatsiya shaxs harakati 
    doirasini va u foydalanadigan resurslarni belgilaydi. 
    Roʻyxatdan 
    oʻtish 
    tartibi. 
    Roʻyxatdan 
    oʻtish 
    – 
    foydalanuvchilarni roʻyxatga olish va ularga dasturlar va 
    ma’lumotlarni ishlatishga huquq berish jarayoni. Ayrim veb-saytlar 
    foydalanuvchilarga qoʻshimcha xizmatlarni olish va pullik 
    xizmatlarga obuna boʻlish uchun roʻyxatdan oʻtishni, ya’ni oʻzi 
    haqida ayrim ma’lumotlarni kiritishni (anketa toʻldirishni) hamda 
    login va parol olishni taklif qiladilar. Foydalanuvchi roʻyxatdan 
    oʻtgandan soʻng tizimda unga qayd yozuvi (account) yaratiladi va 
    unda foydalanuvchiga tegishli axborotlar saqlanadi. 
    Login va parolga ega boʻlish shartlari. Biror shaxs oʻzining 
    login va paroliga ega boʻlishi uchun u birinchidan axborot 
    kommunikatsiya tizimida roʻyxatdan oʻtgan boʻlishi kerak va 
    shundan soʻng u oʻz logini va parolini oʻzi hosil qilishi yoki tizim 
    tomonidan berilgan login parolga ega boʻlishi mumkin. Login va 
    parollar ma’lum uzunlikdagi belgilar ketma-ketligidan tashkil 
    topadi. Login va parollarning uzunligi va qiyinligi uning qanchalik 
    xavfsizligini ta’minlaydi. 
    Login va parolni buzish – bu buzgʻunchining biror bir maqsad 
    yoʻlida axborot kommunikatsiya tizimi obyektlaridan foydalanish 
    uchun qonuniy tarzda foydalanuvchilarga tegishli login va 
    parollarini buzishdir. Bunda maxsus dastur yordamida login va 
    parollar generatsiya qilib topiladi. Login va parollarning uzunligi 
    273


    bu jarayonning uzoq vaqt davom etishiga yoki generatsiya 
    qilaolmasiligiga ishora boʻladi. 
    Login va parolni oʻgʻirlash – bu foydalanuvchilarning mahfiy 
    ma’lumotlari boʻlgan login va parollarga ega boʻlish maqsadida 
    amalga oshiriladigan internet firibgarligining bir turidir. Bu 
    mashhur brendlar, masalan, ijtimoiy tarmoqlar, banklar va boshqa 
    servislar nomidan elektron xatlarni ommaviy joʻnatish yoʻli orqali 
    amalga oshiriladi. Xatda odatda tashqi koʻrinishi asl saytdan farq 
    qilmaydigan saytga toʻgʻri ishorat mavjud boʻladi. Bunday saytga 
    tashrif buyurgan foydalanuvchi firibgarga akkauntlar va bank hisob 
    raqamlariga kira olishga ega boʻlishga imkon beruvchi muhim 
    ma’lumotlarni bildirishi mumkin. Fishing–ijtimoiy injeneriyaning 
    bir turi boʻlib, foydalanuvchilarning tarmoq xavfsizligi asoslarini 
    bilmasligiga asoslangan. Jumladan, koʻpchilik oddiy faktni 
    bilishmaydi: servislar qayd yozuvingiz ma’lumotlari, parol va shu 
    kabi ma’lumotlarni yuborishni soʻrab hech qachon xat yubormaydi. 

    Download 10,08 Mb.
    1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   143




    Download 10,08 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Oʻzbeкiston respubliкasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Kadirov axborot texnologiyalari

    Download 10,08 Mb.
    Pdf ko'rish