|
Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali
|
| bet | 1/4 | | Sana | 15.06.2024 | | Hajmi | 32,62 Kb. | | #263881 |
Bog'liq Rashidov boysari mashinali
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA OʻRTA MAXSUS TAʼLIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUGʻBEK NOMIDAGI OʻZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETINING JIZZAX FILIALI
Axborot tizimlari va texnalogiyalari kafedrasi
Mashinali o’qitish texnologiyalari fanidan
Mustaqil ish
Mavzu: Formal grammatika.
Bajardi: 121-20-guruh talabasi: Rashidov Boysari
Tekshirdi: Ergashev Sirojiddin
JIZZAX 2024
Mavzu: Formal grammatika.
Reja:
Formal grammatika va semantik tur.
Alfavit, Ifoda, Til, Terminal, Garmmatikalar.
Kontekst-erkin grammatika.
Regular grammatika.
Formal gramatika va semantik tur
Formal grammatika - bu tilning tuzilishini belgilaydigan qoidalar to'plami bo'lib, so'zlar va belgilarning to'g'ri jumlalarni yaratish uchun qanday birlashtirilishi mumkinligini ko'rsatadi. U tilshunoslik va informatika fanlarida tilning sintaksisini tavsiflash uchun ishlatiladi.
Kompyuter lingvistikasining o‘rganish obyekti, tahlil doirasi keng. Kompyuter Iingvistikasi tilshunoslik nazariyasi va amaliyoti, kognitiv psixologiya, matematika, informatika va falsafa bilan uzviy bog‘liqdir. Kompyuter Iingvistikasi qayd etilgan sohalarga oid masalalami ham qamrab oladi. Kompyuter lingvistikasini o‘rganish tilning o‘ziga xos tizimini, ramzlar, belgilar, modellar ko‘rinishidagi qiymatini, ijtimoiy funksiyalarini anglatishga, yangi informatsion texnologiyalar bilan tanishtirishga, tilshunoslikning nazariy masalalari, kognitiv psixologiya, mantiq, falsafa, matematika bilan bog‘liq qonuniyatlami o‘zlashtirishga xizmat qiladi.
Semantik tip esa ma'lum bir kontekstdagi lisoniy ifodaning ma'nosi yoki talqinini bildiradi. U so'zlar, iboralar va gaplar o'rtasidagi munosabatlar va ularga mos keladigan ma'nolar bilan bog'liq.
Xulosa qilib aytganda, formal grammatika tilning tuzilishi va qoidalari bilan shug‘ullanadi, semantik tip esa lingvistik iboralarning ma’nosi va talqiniga e’tibor beradi. Rasmiy grammatika qoidalari tilshunoslikda ham, informatikada ham turli maqsadlarda qo'llaniladi:
1. Tilshunoslik:
- Tilshunoslikda tabiiy tillar sintaksisini tasvirlashda rasmiy grammatika qoidalari qo‘llaniladi. Ushbu qoidalar tilshunoslarga jumlalar tuzilishini tahlil qilish va gapning grammatik jihatdan to'g'ri yoki noto'g'ri ekanligini aniqlashga yordam beradi.
- Rasmiy grammatika qoidalaridan jumlalarni tizimli ravishda yaratish va tahlil qilish uchun ham foydalaniladi, bu tilshunoslarga tilning asosiy tuzilishini o'rganish, qolip va qonuniyatlarni aniqlash imkonini beradi.
2. Kompyuter fanlari:
- Informatika fanida dasturlash tillarini loyihalash va amalga oshirishda rasmiy grammatika qoidalaridan foydalaniladi. Dasturlash tillarida kodning to'g'ri yozilishini ta'minlash uchun rasmiy grammatika yordamida aniqlanishi kerak bo'lgan o'z sintaksisi qoidalari mavjud.
- Formal grammatika qoidalari dasturlash tilida yozilgan kodni mashinada o‘qiladigan ko‘rsatmalarga o‘tkazuvchi vositalar bo‘lgan kompilyatorlar va parserlarni ishlab chiqishda ham qo‘llaniladi. Ushbu vositalar kodni aniq tahlil qilish va qayta ishlash uchun rasmiy grammatik qoidalarga tayanadi.
Umuman olganda, rasmiy grammatika qoidalari tabiiy tillarni tahlil qilish uchun tilshunoslikda va dasturlash tillari va tegishli vositalarni loyihalash va amalga oshirish uchun kompyuter fanida hal qiluvchi rol o'ynaydi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali
|
