152
VI-BOB. TABIIY GAZNI TAYYORLASH TEXNOLOGIYASI
6.1. Tayyorlashning asosiy texnologik jarayonlari
Kon mahsulotlarini qayta ishlashning fizik
usullari quyidagi turdagi
texnologik jarayonlarga asoslangan:
- gaz gidro mexanik – ularni oqish tezligi gaz gidro dinamik qonunlar
bo„yicha (
ajratish, markaziy fugalash, filtratsiya va h.k.) aniqlanadi;
- issiqlik – ularni oqish tezligi issiqlik uzatish qonuni (sovushi,
qizishi va
kondensatsiyalanishi) aniqlanadi;
- massa almashinish (diffuzion) – ularning tezligi massa uzatuvchanlik
qonuni bo„yicha aniqlanadi.
Gazni konda tayyorlash – ajratish, filtratsiya,
absorbsiya, adsorbsiya,
rektifikatsiya va ekstraksiya
usullaridan foydalanib, kо„p komponentli gazsimon
yoki suyuqlik aralashmalariga bо„linishiga aytiladi.
Ajratish jarayonlari – eng kо„p zavod sharoitida qо„llaniladi
hamda gaz
suyuqlik va qattiq zarrachalarga ajratiladi.
Hamma konlardagi texnologik sxemalarda qurilmalar va SKSlarning
tarkibiga u yoki boshqa turdagi ajratish
jarayonlari birlashtiriladi, hamda ular
arashlamaning harorati va bosimi о„zgarganda suyuqlik va gaz fazasiga ajratishda
gazdan va suyuqlikdan mexanik aralashmalarni ajratish uchun xizmat qiladi.
Gazni tashishga tayyorlovchi qurilma faqat ajratish
jarayonlarini amalga
oshiradi hamda past haroratli ajratish qurilmalari deyiladi. Gaz katta hajmda
tashilganda uni quritish samarali hisoblanadi va magistral gaz uzatmalarida kristal
gidratlarning paydo bо„lishini oldi olinishida tejamkor usul hisoblanadi. Gaz
quritilishi natijasida tashishda suv bug„larining shudring
nuqtasi tashishdagi
haroratdan past kо„rsatgichda bо„ladi. Gaz maxsus qurilmalarda suyuqlik yoki
qattiq moddalar yordamida quritiladi.
