O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Namangan muxandislik-texnologiya instituti Iqtisodiyot fakulteti Iqtisodiyot kafedrasi 5230100 “Iqtisodiyot”

Davlaning belgilari toʻgʻrisidagi masalani huquqshunoslar turlicha talqin qilib kelganlar. Bunda aholining hududiy boʻlinishi, odamlar ustidan rahbarlik qiluvchi hokimiyat, soliqlar tizimi alohida ajratib koʻrsatilgan. Hozirgi vaqtda Davlatning umumiy eʼtirof etilgan quyidagi asosiy belgilarini koʻrsatish mumkin:

Davlaning belgilari toʻgʻrisidagi masalani huquqshunoslar turlicha talqin qilib kelganlar. Bunda aholining hududiy boʻlinishi, odamlar ustidan rahbarlik qiluvchi hokimiyat, soliqlar tizimi alohida ajratib koʻrsatilgan. Hozirgi vaqtda Davlatning umumiy eʼtirof etilgan quyidagi asosiy belgilarini koʻrsatish mumkin:

• 
  Davlat oʻz chegaralari doirasida fuqarolik belgisi boʻyicha birlashgan butun jamiyat, aholining yagona vakili sifatida maydonga chiqadi;
  
• 
  Davlat— suveren hokimiyatning yagona egasidir;
  
• 
  Davlat— yuridik kuchga ega boʻlgan va huquq normalarini aks et-tirgan qonunlar va ularga asoslanib chiqarilgan hujjatlarni qabul kidali;
  
• 
  Davlat— oʻz funksiyalarini bajarish uchun zarur Davlat organlari hamda tegishli moddiy vositalar tizimidan iborat mexanizm (mahkama)ga, huquqni muhofaza qilish (jazolash) organlari — sud, prokuratura, militsiya, politsiya kabilarga, oʻz mudofaasi, su-vereniteti, hududiy yaxlitligini va xavfsizligini taʼminlovchi qurolli kuchlar hamda xavfsizlik organlariga ega boʻladi
  

Davlatning mohiyatini tushunishda uch asosiy nazariy yondashuv mavjud:

Davlatning shakllari:

• 
  I. Boshqaruv shakli: monarxiya va respublika. Monarxiya mutlaq va cheklangan shakllarda boʻladi (absolyut va konstitutsion).
  

  Respublika prezidentlik va parlamentar respublika koʻrinishida boʻladi. Masalan, Saudiya Arabistoni (mutlaq monarxiya) Buyuk Britaniya, Daniya, Norvegiya, Shvetsiya (cheklangan monarxiya, konstitutsion). AQSH, Oʻzbekiston Respublikasi (Prezidentlik) Avstriya, Italiya,Olmoniya (Parlamentar).

• 
  II. Davlat tuzumi shakli: — unitar; oddiy, yaxlit davlat. — federativ, murakkab, ittifoqdosh davlat. — konfederativ- maʼlum bir maqsad yoʻlida birlashgan davlatlar ittifoqi. Masalan, AQSH, GFR, RF, Braziliya, Hindiston davlatlari — federativdir. Shveysariya (1848-yilgacha), Evropa Ittifoqi — konfederativ. Oʻzbekiston — unitar davlat.
  
• 
  III. Siyosiy rejimga koʻra davlat shakllari. — Demokratik (vakillik demokratiyasi, bevosita demokratiya). — Antidemokratik (fashistik, totalitar).