Matematik tushunchalarni rivojlantirishga oid izlanishlar yo‘nalishlari.
Ilk matematik tushunchalar bolalarning yoshiga mos tarzda qiziqarli qilib
10
o‘rgatilsa, samarali natijalarga erishiladi. Bunday mashg‘ulotlar natijasida bolalar
umumiy bilimlarni o‘rganish bilan birgalikda jamoa bilan kelishishni, o‘zaro bir -
birini qo‘llab-quvvatlashni, yordamlashishni, jamoada o‘zini tuta olishni
o‘rganadilar va ularda o‘ziga bo‘lgan ishonch, mustaqil fikrlash, o‘z fikrini chiroyli
ifoda eta olish kabi fazilatlar shakllanadi. Matematik tushunchalarni
rivojlantirishda bo‘lgan barcha izlanishlar quyidagi ikki asosiy yo‘nalishda olib
borilmoqda:
Birinchi yo‘nalish
da matematik tushunchalarning o‘ziga xos xususiyatlari
ta’riflanadi. Bu borada ko’plab ilmiy tadqiqot ishlari amalga oshirilgan va ularda
bir necha g‘oyalar aks ettirilgan:
a) g‘oyalardan biri – bolalarning amaliy faoliyati bajarilishidagi ayrim
belgilar ularning har xil jihatlarini ajratib ko‘rsatmoqda, ya’ni amaliy masalalarni
mustaqil ravishda tuzish, bajarish, ijodiy xarakterdagi masalalarni yechish, aniq va
yashirin jarayonlarning funksional bog‘lanishini tushungan holda bajarish va
hokazo;
b)
izlanishlarning
ikkinchi
guruhi
matematik
tushunchalarni
shakllantirishning xususiyatlarini bilim boyligi va uni o‘zlashtirish darajasi orqali
izohlashni o‘z ichiga oladi;
d) uchinchisi – matematik tushunchalarni shakllantirishning asosini
tarbiyachilarning turli xil (masalan, tushunchalar yig‘indisini: qo‘shmoq, mulohaza
qilmoq, mantiqiy bog‘lanishni aniqlamoq, bilmoq) masalalarni yechishda namoyon
bo‘lgan umumiy qobiliyatlari bilan bog‘laydi.
Ikkinchi
yo‘nalish
dagi
izlanishlar
matematik
tushunchalarni
shakllantirishning
mexanizmi,
o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganish va
tushuntirishga bag‘ishlangan. Bunda matematik tushunchalarni shakllantirishni
shaxs xususiyatlari (kasbga bo‘lgan qiziqish, shaxs uchun ijodiy fikrlashning
ahamiyati, shaxsning yoshiga xos bo‘lgan xususiyatlar) bilan bog‘lashga harakat
qilingan.
|
