REJA: 1. Kabellarga ishlov berish
2. Kuchlanishi 1 kV gacha bo’lgan kabellarni cho’yan muftada tutashtirish va tarmoqlash uchun kabellar uchlariga ishlov berish o’lchamlari
Apparatlar, taqsimlash qurilmalarining shinalari va elektr qurilmialarining boshqa elementlariga kabelning tok o’tkazuvchi tomirlari ulanadigan joy yaqinida kabelning germetiklash uchun uning uchlariga ishlov beriladi.
Kuchlanishi 10 kV teng va undan kichik bo’lgan elektr qurilmalaridan kabellarga po’lat voronkalarda, epoksid kompaundi polivinilxlorid lenta bilan va rezina qo’lqoplarida bajariladigan ishlov berish turi qo’llanadi.
Kabellarga ishlov berish
Kabellarni tutashtirish uchun ularning uchlariga ishlov berish kerak.
Kabellarning himoyalovchi va izolyatsiyalovchi qismlarini navbati bilan olib tashlash operatsiyalari, kabelning uchlariga ishlov berish deyiladi. Uchlariga ishlov berish muftalarni montaj qilish ishining bir qismi hisoblanadi.
1–rasm. Kabelga ishlov berish:
a–uchiga ishlov berilgan tayyor kabelning umumiy ko’rinishi, b–kabeldagi jut qoplamasi ustidan bandaj qo’yish, v–tashqi jut qo’yish qoplamasini yechib olish,
g–zirhkeskich bilan zirhini kesish, d–zirhini olib tashlash, ye–kabelr ipini olib tashlash, j–qobiqni halqasimon qilib kesish, z–qobiqni bo’ylamasiga kesish, i–qo’tg’oshin qobiq tasmasini olib tashlash, k–kabelning ishlov berilayotgan qismidan qobiqning hammasini olib tashlash, l–kesadigan diskli NKA pichog’ini alyuminiy qobiqni spiralsimon qilib kesish.
Ishlov berish o’lchamlari (1–rasm, a) muftaning tuzilmasiga tutashadigan kabellarning kuchlanishiga va ular tomirlarining kesimiga (2–jadval) bog’liq. Kabellarga ishlov berish o’lchamlarini maxsus lineykalar bilan aniqlash mumkin. LK ulash lineykalari (Kabelg’ lineykasi) ikki xilda ishlab chiqariladi: LK–1 lineykasi – kuchlanishi 1 kV gacha bo’lgan kabellar uchun; LK–2–kuchlanishi 6 va 10 kV li kabellar uchun. LK–1 lineykasining old tomonida cho’yan muftada ulanadigan kuchlanishi 1 kV gacha bo’lgan kabellarga ishlov berish uchun mahlumotlar, orqasida esa–epoksid muftalarda tutashtiriladigan kabellar uchun mahlumotlar keltirilgan. LK–2 lineykasida mos holda kuchlanishi 1 kV gacha bo’lgan kabellarga ishlov berish uchun ma’lumotlar, orqasida esa–epoksid muftalarda tutashtiriladigan kabellar uchun mahlumotlar keltirilgan. LK–2 lineykasida mos holda kuchlanishi 10 kV li kabellarni qo’rg’oshin muftalarda va kuchlanishi 6 va 10 kV li kabellarni epoksid muftalarda tutashtirish uchun mahlumotlar berilgan.
Tutashtiriladigan va tarmoqlaydigan cho’yan muftalarning asosiy tavsiflari 1–jadval
|
Mufta–ning
tip o’lchami
|
Kabellar tomirlarining kesimi, mm2
|
O’lchamlari
|
|
Uch
tomirli
|
To’rt tomirli
|
A
|
B
|
V
|
G
|
d
|
s
|
Bitta qo’yma mufta
ning og’irligi kg
| |
Tutashtirish muftalari
| |
SCHo–40
SCHo–50
SCHo–60
|
35 gacha
50–95
120–185
240
|
16 gacha
25–70
95–150
185
|
580
720
830
900
|
460
580
650
710
|
153
185
208
235
|
170
210
240
260
|
40
50
60
70
|
5
5
6
6
|
8,7
19,6
31,2
36,7
| |
SCHm–40
SCHm–50
SCHm–60
|
35 gacha
50–95
120–150
185–240
|
16 gacha
25–70
95–150
185
|
475
560
630
700
|
375
440
500
570
|
106
117
130
138
|
134
149
174
182
|
40
50
60
70
|
4
5
5
5
|
4,8
10,9
16,4
19,8
| |
Tarmoqlash muftalari
| |
Ot–40
Ot–50
Ot–60
Ot–70
|
35 gacha
50–95
120–185
240
|
16 gacha
25–70
95–150
185
|
670
760
900
1010
|
–
–
–
–
|
400
450
530
605
|
130
154
180
200
|
40
50
60
70
|
5
6
6
7
|
15,2
21,8
31,4
42,8
| |
Ou–40
Ou–50
Ou–60
Ou–70
|
35 gacha
50–95
120–185
240
|
16 gacha
25–70
95–150
185
|
715
805
950
1100
|
–
–
–
–
|
310
345
420
480
|
130
154
180
200
|
40
50
60
70
|
5
6
6
7
|
21,2
24,6
35,5
40,3
| |
Ok–40
Ok–50
Ok–60
Ok–70
|
35 gacha
50–95
120–185
240
|
16 gacha
25–70
95–150
185
|
670
760
900
1010
|
–
–
–
–
|
670
760
900
1010
|
130
154
180
200
|
40
50
60
70
|
5
6
6
7
|
26,9
40,8
44,5
56,7
|
Kuchlanishi 1 kV gacha bo’lgan kabellarni cho’yan muftada tutashtirish va tarmoqlash uchun kabellar uchlariga ishlov berish o’lchamlari
2–jadval
|
Muftaning tip o’lchami
|
O’lchamlari, mm
|
|
A
|
B
|
V
|
J
|
O
|
P
| |
SCH–40
SCHo–60
SCHo–70
SCHo–40
SCHo–50
SCHo–60
SCHo–70
|
295
365
420
455
245
290
310
355
|
125
135
155
160
105
120
130
130
|
170
270
265
295
140
170
180
225
|
115
175
210
240
100
130
140
185
|
35
35
35
35
25
25
25
25
|
20
20
20
20
15
15
15
15
| |
Ot–40 va Ok–40
Ot–50 va Ok–50
Ot–60 va Ok–60
Ot–70 va Ok–70
|
350
395
460
525
|
125
135
155
160
|
225
260
350
365
|
170
205
250
310
|
35
35
35
35
|
20
20
20
20
| |
Ou–40
Ou–50
Ou–60
Ou–70
|
350/395
395/440
460/520
525/615
|
125
135
155
160
|
225/270
260/305
350/365
365/495
|
170/215
205/250
250/310
310/440
|
35
35
35
35
|
20
20
20
20
|
Eslatma: 1. Ou tipidagi u–simon tarmoqlash muftalari uchun suratda muftaning chap qismi uchun asosiy kabelga ishlov berish o’lchamlari, maxrajda esa – muftaning o’ng qismi uchun asosiy kabelga ishlov berish o’lchamlari keltirilgan.
2. “G” o’lcham tutashtiriladigan joyga qarab aniqlanadi.
Lineyka to’qqizta vertikal qatordan tuzilgan bo’lib, ulardan ikkitasi kabelning kuchlanishi va tok o’tkazuvchi tomirlari kesimini xarakterlaydi, uchinchi qator–mufta o’lchamini, to’rtinchi va beshinchisi–kabelning zirhli qobig’i ochiladigan qismining o’lchamini mos holda, oltinchi va yettinchisi–halqali belbog’i va belbog’ izolyatsiyasi ekranlovchi qismining o’lchamlarini, sakkizinchi va to’qqizinchisi kabelning tok o’tkazuvchi tomirlari izolyatsiyasining va ochiladigan qismining o’lchamlarini xarakterlaydi.
LK–1 va LK–2 lineykalari kabellarni muftalarda tutashtirish uchun ham, ularning uchlariga po’lat yoki epoksid voronkalar bilan ishlov berish uchun ham ishlatiladi.
Ishlov berishdan oldin kabelning uchi to’g’rilanadi va A masofada (1–rasm, a va 2–jadval)tashqi jut qoplamasi ustidan ruxlangan po’lat simdan 2–3 o’ram bandaj o’raladi (1–rasm, b). Kabelning uchidan bandajgacha jut qoplamasi chuvatiladi (1–rasm, v)va kesib tashlanmaydi, chunki u zirh pog’onasini zanglashdan himoyalash uchun (mufta montaj qilingandan so’ng) qoldiriladi. CHuvatilgan jut qoplamasi vaqtincha kabelning ishlov berilmaydigan qismiga o’rab qo’yiladi. So’ng zirhiga birinchi bandajdan B masofada (1–rasm, a ga qarang) ikkinchi sim bandaj o’raladi. Birinchi va ikkinchi bandajlar orasidagi qism uzunligi 50–70 mm. SHu qismda yerga ulanadigan sim zirhning tasmasiga tutashtiriladi. Kabellar suvda yotqizilganda qo’llanadigan tutashtirish va tarmoqlash cho’yan muftalari, uchlaridagi voronkalar, shuningdek maxsus muftalar, zirhning ko’rsatilgan qismidan muftaning og’zini zichlashtirish uchun foydalaniladi va bu holda uning uzunligi 100–150 mm ni tashkil qiladi.
Kabelga bandajlarni qo’yib qobiqdan uzoqlashtirish uchun uning zirhi ozgina bo’shatiladi, undan keyin ikkinchi bandaj chetidan (1–rasm, g) zirh kesgich bilan qirqiladi (1–rasm, g) va olib tashlanadi. So’ngra qobiqdagi Kabelg’ ipi chuvatiladi va qobiqdan Kabelg’ ipi va himoyalovchi qog’oz yoki polivinilxlorid (1–rasm, ye) qoplamasi olinadi. Kabelg’ qobig’idan sul’fat qog’oziga o’ralgan himoyalovchi qoplamani olib tashlash uchun kavsharlash lampasi alangasini harakatlantirib, kabelning ishlov berilayotgan uchi 40–50S gacha isitiladi. Qoplamasidan bo’shatilgan Kabelg’ qobig’ining ustki yuzasidan bitum tarkibini olib tashlash uchun shu yuza 40S gacha isitilgan benzinda yoki transformator moyida ho’llangan latta bilan artiladi. Keyin Kabelg’ qobig’i ikkita joyidan xalqa shaklida (1–rasm, j) va ikki joyidan bo’ylamasiga (1–rasm, z) kesiladi. Halqasimon shaklda kesilishlar orasidagi masofa kuchlanishi 1 kV gacha bo’lgan kabellar uchun 20 mm, 6 va 10 kV li kabellar uchun 25 mm bo’lishi kerak. Bo’ylamasiga kesilgan joylar orasidagi masofa 10 mm. Qobiq qalinligi kesish chuqurligini cheklagichi bor maxsus Kabelg’ pichoqlari (NKA, NKS va boshqa) bilan yarmigacha kesiladi.
Ikkita bo’ylamasiga kesilgan joylar orasidagi qobiq polosasi yassi jag’li ombir bilan olib tashlanadi (1–rasm, i), undan keyin kabelning ishlov berilayotgan qismidagi qobiqning hammasi qo’lda olib tashlanadi (1–rasm, k). Alyuminiy qobiqni olib talash uchun kesadigan diskli pichoqdan foydalaniladi. Bu holda qobiq bo’ylamasiga kesilmaydi, halqa shaklida kesgandan keyin spiral’ shaklida kesiladi. Buning uchun pichoq 45 burchak ostida o’rnatiladi, qobiq prizma bilan kesuvchi disk orasida qisiladi, aylanma harakatlantirib uni spiral’ shaklida kesiladi (1–rasm, l), keyin yassi jabli ombir bilan olib tashlanadi.
Kabelr muftalari va zadelkalarini montaj qilish uchun asboblar va jihozlar ro’yxati
3–jadval
|
Nomi
|
Soni
Dona
|
Nomi
|
Soni
Dona
| |
Aptechka
0,5 va 1,5 l hajmli metall bankalar
Bidonlar
Zirh keskich
Parafin uchun vanna
10 va 12 l hajmli tsilindrsimon chelak
Muftaga massani quyish uchun voronka
Mufta va kabellarni ko’zdan kechirish uchun ko’zgu
20x200 va 35x400 mm li zubilo
5 l hajmli kanistr
Kabelg’ mastikasi isitish uchun qopqoqli kastryul’ka
Bo’yoqchilik cho’tkasi
Kabellar tomirlaridan rezina va plastmassa izolyatsiyasini olish uchun ombir
3–nomerli kerilma jag’li kalit
Tishlab uzgich
Gayka kalitlari 3/8”x 1/2”
Taram–taram sirtli rezina gilamcha
Kavsharni isitish uchun cho’mich
Yog’och dastali ilmoq
Kavsharlash lampasi yoki balloni va shlangi bor propan gorelkasi
Qoshiq (cho’mich)
Asboblar uchun quti
Belkurak
Po’lat lom
Tunuka po’latdan ishlangan tarnov
Dastarra arrasi
Qorishmani part qilish
Qorishmani part qilish (qizdirish) uchun o’lchami 520/310 mm li tova.
Quyiladigan mastikani va kavsharni qizdirgich (elektr, gaz yoki manqal)
Razbortovka
Asboblar va metariallar uchun sandiqlar
Qog’oz rolik va rulonlar komplekti bor bankalarni qizdirish uchun termos
Metallopravoda, shkalasi 300S gacha bo’lgan termometr
Tomirlarni egish uchun andozalar
SHtanga tsirkul’
Po’lat cho’tka
Yopiladigan metall yashik
|
1
2
2
1
1
1
1
1
2
1
1
2
1
2
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
6
1
1
1
2
1
1
2
1
1
1
|
Epoksid kompaundi, Kabelg’ mastikasi va kavsharni aralashtirish uchun qorg’ich
Po’lat metr
Og’irligi 0,6 kg li slesarlik bolg’achasi
Yog’och bolg’a
Egovlar (to’plam: uch qirrali yirik tishli 12 “–1 dona tishli–8”–1 dona, yumaloq yirik tishli 10 ”–1 dona)
Montyorlar uchun buklama pichoq
Montyorlar uchun oddiy
pichoq
Kabelni kesish uchun qaychi
Temir arra
Qo’rg’oshin trubani pachoqlash uchun bolg’acha
Uzunligi 100 mm li otvyortka
CHarm tasmali himoya ko’zoynagi
Karkasli brezent palatka
Surup astarli polietilen yoki rezina (meditsina) qo’lqopi
Brezent qo’lqop
Pintset
Mayda asboblar uchun planshet
Uzunligi 200 mm li tishi yapaloq universal ombir
Tutashtirish muftasini montaj qilish uchun invertar’ taglik
|
1
1
1
1
1
3
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
1
1
1
1
1
|
Eslatma: Yuqorida ko’rsatilgan asboblar va jihozlarining ko’pchiligi montyor–kabelchi uchun komplektlanadigan maxsus to’plamga kiradi.
Kabelga ishlov berish operatsiyasi belbog’, qog’oz izolyatsiyasi va yarim o’tkazgich qora qog’ozni olib talash bilan yakunlanadi. Yarimo’tkazgich qora qog’oz Kabelg’ uchidan chuvatilib qo’rg’oshin yoki alyuminiy qobiqni qirqilgan joyigacha I masofada yirtib (pichoq bilan emas) olinadi. Kabelning tomirlai orasida joylashgan to’ldirgichlar pichoq bilan kesib olinadi, bunda pichoqning tig’i tomirlar bo’ylab kabelning ishlov berilmaydigan tomoniga yo’naltirilishi kerak. Bellama izolyatsiyaning quvvati ustidagi halqasimon belbog’ tomirlar tutashtirilgandan so’ng olib tashlanadi. Kabelga ishlov berib bo’lingandan so’ng uni muftada ulashga tayyorlashga kirishiladi.
|
