O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti s. Eshtemirov, F. M. Nazarov

105 
#include  
using namespace std; 
int main( ) 
{ float x, y, a, z; cin >> a; 
for (x = -3; x < = 3; x = x + 2) { y=5*x-4*a;cout << ―y(―<`\n`;} 
system(―pause‖); 
return 0; 
} 
Agar a ga 5 qiymat kiritilsa, natija quyidagi ko‗rinishda chop etiladi: 
y(-3)=-35 
y(-1)=-25 
y(1)=-15 
y(3)=-5 
Shartsiz o„tish(Goto) operatori 
Algoritm bajarilish vaqtida ma‘lum bir buyruqlar sakrab o‗tish yoki ba‘zi 
buyruqlar bir necha marta takrorlanish holatlari ham mavjud. Bunday holatlarda 
shartsiz o‗tish operatori yordamida dasturlashimiz mumkin. 
Tarif: Algoritm bajarilish davrida uning qandaydir qismi tashlanib yoki 
sakrab o‗tish jarayoniga shartsiz o„tish jarayoni deyiladi. 
Shartsiz o‗tish jarayonini takrorlanuvchi va tarmoqlanuvchi jarayonlarda 
ham ishlatish mumkin. 
Shartsiz o‗tish operatorining umumiy ko‘rinishi quyidagicha: 
Goto ; : 
Goto operatorining ishlash jarayoni goto kalit so‗zidan keyingi belgini 
dastur tanasidan izlaydi va topilgan : dan keying operatorlar bajariladi. 
Bunda goto kalit so‗zining ma‘nosi “ga o„tish” demakdir. Belgi – ixtiyoriy 
identifikator. Belgi o‗rnida son va raqamlardan foydalanib bo‗lmaydi.
C++ tili goto operatorini uchratgach, undan keyingi belgini dasturning qaysi 
satrida ko‗rsatilib, undan keyin (:) qo‗yilgan bo‗lsa, dastur bajarilishini o‗sha 
satrdan davom ettiradi. Goto operatori yordamida dasturning istalgan satridan 
oldingi yoki keyingi satrlardan biriga sakrab o‗tib, dastur ijrosini davom ettirish 
mumkin. Bu barcha dasturlash tillarida bo‗lgan kuchli imkoniyat bo‗lishi bilan 
birgalikda quyidagicha muammolarni ham keltirib chiqaradi: 
- dastur tarkibida goto operatoridan ko‗p foydalanilganda dasturni yoki 
dastur ijrosini tushunish qiyinlashadi. Shuningdek, tuzilgan dasturning qanday 

106 
masalani hal qilishini ma‘lum vaqt o‗tgach dastur muallifining o`zi ham 
aniqlashiuchun ma‘lum vaqt talab etiladi; 
- tarmoqlanish, takrorlanish buyruqlarining ichidan tashqariga sakrab chiqish 
va aksincha tashqaridan buyruq ichiga kirish kutilmagan xatoliklarga olib kelishi 
mumkin. Shuning uchun dasturchilar bu operatorlardan mumkin qadar kam 
foydalanishga harakat qilishadi. 
Misol: Berilgan son juft yoki toqligini aniqlang. 
#include  
int main()
{ int n; 
cout<<‖n=‖; 
cin>>n;
if(n%2==0) { cout<<‖juft‖; goto a;} 
if(n%2==1) cout<<‖toq‖;
a: 
return 0;
}
Takrorlanuvchi jarayonlarni shartsiz o‗tish operatori yordamida quyidagicha 
C++ dasturlash tilida tasvirlanadi. 
Misol:N! ni hisoblash dasturi tuzilsin. 
#include  
int main()
{ int n, p=1, i=0; 
cout<<‖n=‖; 
cin>>n;
a1: i++; 
if(i<=n) {p=p*i; goto a1;} 
else goto a2; 
a2: cout<
return 0;
}

Download 2,67 Mb.