O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti s. Eshtemirov, F. M. Nazarov

23 
asosida tarmoqlanishi mumkin, ya‘ni shart bajarilish asosida chin qiymat qabul 
qilganda algoritmning bir qismi yolg‘on qiymat qabul qilganda esa algoritmning 
boshqa qismi bajariladi.
Algoritm bajarilish davomida har doim ham buyruqlar ketma-ketligi 
bajarilavermaydi, shunday holatlar ham mavjudki, algoritm tarkibida shartlar 
asosida buyruqlar ketma-ketligi tarmoqlanib ketadi.
Ta‘rif: Algoritm bajarilish vaqtida buyruqlar ketma-ketligi shartlar asosida 
u yoki bu qismga tarmoqlanishiga 
tarmoqlanuvchi algoritmlar 
deyiladi. 
Tarmoqlanuvchi algoritmlar quyidagicha so‗zlar yordamida tasvirlanadi. 
Agar
 (shartli ifoda) 
u holda
 (hisoblansin) 
aks holda
 (hisoblansin) 
Tarmoqlanuvchi algoritmlar quyidagicha blok-sxema yordamida tasvirlanadi. 
 
 
 
Shart chin bo‘lganda algoritm 1 tomonga yolg‘on bo‘lganda esa 0 tomonga 
harakatlanadi. 1 yoki 0 o‘rniga rost yoki yolg‘on, + yoki –, xa yoki yo‘q belgilarni 
yozish mumkin. Algoritmni ifodalovchi blok-sxema ko‘rinishiga e‘tibor 
qaratsangiz romb belgisi tarkibiga algoritmning shartli ifodasi keltiriladi. Agar 
algoritm sharti natijasi chin qiymat qabul qilsa, algoritm + tarafdagi buyruqlarga 
o‘tadi aks holda – tarafdagi buyruqlar ketma-ketligiga o‘tadi.
Misol: 
Ikkita sondan kattasini aniqlash jarayonini ifodalovchi algoritmni 
blok-sxema va so‘zlar yordamida tuzilsin. 
Algoritmni so‗zlar yordamida 
tasvirlanishi 
Algoritmni blok-sxema yordamida 
tasvirlanishi 
shart 
1 
0 

24 
1.boshlanish 
2.a va b sonni kiritilsin; 
3.Agar a>b uholda max=a 
aks holda max=b; 
4. max chiqarilsin; 
5.tamom. 
 
Misol: 
Kvadrat tenglamani hisoblovchi algoritm tuzing. 
Algoritmni so‗zlar yordamida 
tasvirlanishi 
Algoritmni blok-sxema yordamida tasvirlanishi 
1.boshlanish 
2.a,b,c sonni kiritilsin; 
3.D=b
2
-4ac hisoblansin; 
4.Agar D>0 uholda 
 
x
1
=(-b+
d)/(2a) 
x
2
=(-b-
d)/(2a)
 
x
1 
va x
2
 chiqarilsin
aks holda 
agar d<0 uholda (yechim 
yuq) aks holda 
 
x=-b/(2a) 
x chiqarilsin; 
5.Tamom.
 

Download 2,67 Mb.