198
faqat kapital bilan yoki har ikkalasi oʻzaro bogʻliq holda ishlab
chiqarilishi mumkin. Masalan, Q hajmda mahsulot ishlab chiqarish faqat
kapital hisobiga (A nuqtada), faqat mehnat hisobiga (S nuqtada) yoki
10.6-rasm.
Ishlab chiqarish omillari eng maqbul oʻrin almashganda
ishlab chiqarish funksiyasining oʻzgarish tavsifi.
ikkala omillar hisobiga (V nuqtada) yuz beradi.
Odatda bunday holat
uchramaydi, biroq bir qator holatlarda firmaning ishlab chiqarish
jarayoniga oqilona yondashishini ta’minlaydi. Masalan, yoʻl yoki
koʻprik ustidagi telefon-avtomatga avtomatik ravishda yoki texnik-
xodimlar yordamida xizmat koʻrsatilishi mumkin. Boshqa misol, musiqa
asboblarini ishlab chiqarish toʻla avtomatlashgan
mashinalarda yoki
yuqori malakalari mutaxassislar mehnati bilan amalga oshadi. 10.7-rasm
mutlaqo teskari holatni — omillar tarkibi oʻzgarmagan holdagi ishlab
chiqarish funksiyasini koʻrsatadi. Bu holatda bir omilni boshqa omil
bilan almashtirish mumkin emas (iloji yoʻq).
Mahsulot ishlab
chiqarishning har bir ma’lum hajmi mehnat va kapitalning ma’lum
nisbatda oʻzaro bogʻliqligini talab qiladi. Ishlab chiqarishni oʻstirish
uchun mehnat va kapital sarflarini ma’lum nisbatda koʻpaytirish zarur.
Natijada, 10.7-rasmda izokvantlar toʻgʻri burchak shakliga ega
boʻladilar. Bunday funksiya uchun betondan qilingan sayrgoh
yoʻlakchalarini pnevmatik bolgʻalar yordamida ta’mirlash misol boʻla
199
oladi. Ikkita ishchi va bitta bolgʻani yoki ikkita bolgʻa
va bitta
ishchining ishlashi bilan mehnat unumdorligi oʻsmaydi. Boshqa misol
— taksi xizmatiga, kundalik sharoitda bir
haydovchi va bir mashina
kerak.
10.7-rasmda A,V va S nuqtalari kiritilgan omillarning texnik
jihatdan oʻzaro samarali bogʻlanishini koʻrsatadi. Masalan, Q hajmdagi
mahsulotni ishlab chiqarish uchun A nuqtada
L miqdorda mehnat va K
miqdorda kapital foydalaniladi. Agar K,da kapital oʻzgarmas boʻlsa
mehnat sarflarining koʻpayishi mahsulot ishlab chiqarish hajmini
oʻzgartirmaydi.
10.7-rasm.
