212
uchun biroz foydaga ham ega boʻladi.
Agar firma iqtisodiy zarar
koʻrsagina (ya’ni iqtisodiy foyda salbiy boʻlsa) biznesmenlar barcha
ishlab chiqarish xarajatlarini qoplashga yetarlicha daromad jamgʻara
olmaydilar. Agar bu holat oʻzgarishsiz
davom etsa, firma egalari
biznesni toʻxtatishadi va korxonani tark etishadi.
Biznesda qaror
chiqarishni tushunish uchun ba’zida iqtisodiy foydani kuzatib borishimiz
zarur.
Firma sotishni rejalashtirib, tovar va
xizmatlar ishlab chiqarish
uchun resurslarni sotib olganda xarajatga duch keladi. Bu holda biz
firmaning ishlab chiqarish jarayoni va uning umumiy qiymati oʻrtasidagi
bogʻliqlikni tekshiramiz.
Tahlil natijasi shuni koʻrsatadiki, firma hajmi oʻzgarmas u faqatgina
ishlab chiqariladigan mahsulotlar miqdorini oʻzgartirishi mumkin. Bu
taxmin faqat
qisqa muddatli davrga xos, biroq uzoq muddatli davrda
unday emas. Ya’ni, firma xoʻjayini kutilmaganda oʻz firmasini birdaniga
kengaytira olmaydi, ammo u bir yoki ikki yil ichida shunday
qila olishi
mumkin. Bu tahlil qisqa muddatli davr mobaynida qabul qilinadigan
ishlab chiqish qarorini tasdiqlaydi.
11.1-jadval firma ishchilar soniga bogʻliq
holda bir soatda ishlab
chiqariladigan mahsulotlar miqdori qanday bogʻliqligini koʻrsatadi.
Jadvaldan koʻrish mumkinki,
birinchi ikkita ustunda, agar firmada
ishchilar boʻlmasa, firma mahsulot ishlab chiqarmaydi. Agar bitta ishchi
boʻlsa, 50 ta mahsulotni ishlab chiqaradi. Agar 2 ta ishchi boʻlsa, 90 ta
mahsulotni ishlab chiqaradi va hakozo. 11.2-chizmada (a) ikki ustunning
raqamlarini koʻrsatadi. Ishchilar soni (ishchilar) gorizontal oʻqda, ishlab
chiqarilgan mahsulotlar soni vertikal oʻqda aks ettirilgan.
Resurslar
miqdori (ishchilar) va yaratilgan mahsulot miqdorlari oʻrtasidagi bu
bogʻliqlik ishlab chiqarish funksiyasi deb ataladi.
213
Yanada yaxshiroq tushinish maqsadida jadvalning uchinchi
ustunida bitta ishchining chekli mahsuloti koʻrsatilgan.
Ishlab chiqarish
jarayonidagi har qanday xarajatning
