Giyohvand moddalarni taqiqlash unga doir jinoyatlar sonini

68 
keladi. Boshqa tomondan esa pul topish maqsadida giyohvand odam 
oʻgʻirlikka va boshqa jinoyatlarga qoʻl uradi. Noqonuniy moddalardan 
foydalanishni cheklash maqsadida Qoʻshma Shtatlar hukumati 
mamlakatga givohvand moddalarning oqimini qisqartirish uchun har yili 
milliard dollar mablagʻ ajratadi. Talab va taklif mexanizmlaridan 
foydalangan holda bu narkotik moddalarni toʻxtatish siyosatini 
tekshiramiz. 
Tasavvur qiling hukumat giyohvand moddalarga qarshi urushda 
qatnashadigan federal agentlar sonini oshirdi. Noqonuniy dorilar 
bozorida nima sodir boʻldi? Odatdagidek biz 3 qadamda savolga javob 
beramiz. Birinchidan, biz talab yoki taklif egri chizigʻining oʻzgarganini
koʻrib chiqamiz. Ikkinchidan, oʻzgarishning qaysi tomonga boʻlganini 
kuzatamiz. Uchunchidan, biz oʻzgarish muvozanat narxi va miqdoriga 
qanday ta’sir etganini koʻramiz. 
Garchi narkotiklarni toʻxtatishning maqsadi ulardan foydalanishni 
qisqartirishga qaratilgan boʻlsa ham, uning aniq ta’siri xaridorlarga emas 
balki sotuvchilargadir. Hukumat mamlakatga bir necha narkotik 
moddalarni kirishini toʻxtatgan va koʻplab kontrabandachilarni hibsga 
olgan paytda, bunday moddalar narxi oshadi va shu sababli ularning 
miqdori kamayadi. Giyohvand moddaga boʻlgan talab, ya’ni istalgan 
narxda sotib oladiganlar soni oʻzgarmaydi. 9-chizmada koʻrsatilganidek, 
taqiq taklif egri chizigʻini chap tomonga S
1 
dan S
2
ga surdi, talab esa 
oʻzgarishsiz qoldi. Muvozanat narxi P
1
dan P
2
ga koʻtarildi, muvozanat 
miqdor esa Q
1
dan Q
2 
ga pasaydi. Muvozanat miqdorining kamayishi 
shuni koʻrsatadiki, narkotik moddalarning taqiqi ulardan foydalanishni 
qisqartirdi. 
Lekin giyohvand moddalarga doir jinoyatlarchi? Bu savolga javob 
berish uchun, giyohvand moddalardan foydalanuvchilar toʻlagan 
pullarining umumiy qiymatini hisoblaymiz. Chunki juda kam 

69 
giyohvandlar narxlar oshganda odatlaridan voz kechadi, bu degani 
bunday moddalarga boʻlgan talab elastik emas. 
Agar talab elastik boʻlmasa, giyohvand moddalar bozoridagi 
umumiy daromad koʻtariladi. Chunki giyohvand moddalardan 
foydalanishga nisbatan narx ancha koʻtarilgan boʻladi. Bu esa 
giyohvandlar toʻlaydigan umumiy pul miqdorini oshiradi. Giyohvandlar 
oʻzlarining ehtiyojini qondirish maqsadida oʻgʻirlik qilishga ham toʻgʻri 
keladi, ularga avvalgidan ham koʻproq pul zarur boʻladi. Demak, 
giyohvand moddalarni toʻxtatish siyosati unga doir jinoyatlar sonini 
oshiradi. 
Bu siyosatning salbiy ta’siri sababli bir necha mutaxassislar 
muqobil yechimini topishga bahslashmoqdalar. Giyohvand moddalar 
taklifini qisqartirgandan koʻra, siyosatchilari giyohvand moddalar 
haqida ta’lim berish orqali ularga boʻlgan talabni qisqartirishga harakat 

Download 7,53 Mb.