8.4-rasm.
140
chizigʻida
U
1
befarqlik egri chizigʻiga mos keluvchi optimal majmua
E
1
nuqta bilan ifodalangan.
E
1
nuqtada iste’molchi
B
ne’matdan
B
1
miqdorda,
A
ne’matdan
A
1
miqdorda sotib oladi.
A
ne’matning narxi tushgandan keyin,
yangi
optimal majmua BA
byudjet chizigʻi bilan
U
2
befarqlik
egri chiziqlari
kesishgan
E
3
nuqtaga oʻtadi.
E
3
nuqtada iste’molchi
B
3
miqdorda
B
ne’matdan va
A
3
miqdorda
A
tovardan sotib oladi.
Demak,
A
ne’mat narxining pasayishi iste’molchining real
daromadini, uning tovar sotib olish imkoniyatini oshiradi, ya’ni uning
oʻz ehtiyojini qondirish darajasini oshiradi.
Bu yerda
A
ne’matni
iste’mol qilish hajmining umumiy oʻzgarishi (uning narxi tushishi
hisobidan) rasmda
A A
1
3
bilan belgilangan. Iste’molchi
boshida
0
1
A
miqdorda
A
ne’matdan sotib oladi, narx oʻzgargandan keyin sotib olish
hajmi
0
3
A
ga oʻzgaradi.
B
tovarni sotib olish hajmi 0
B
1
dan 0
B
3
ga
qisqardi.
A
ne’mat iste’molining umumiy oʻzgarishi
A A
1
3
ga umumiy
samara deyiladi. Endi umumiy samarani daromad samarasiga va
almashtirish samarasiga qanday ajralishni koʻramiz.
Daromad
samarasini aniqlash uchun BA
byudjet chizigʻiga
parallel qilib B
A
byudjet chizigʻini
U
1
befarqlik egri chizigʻiga
urinadigan qilib oʻtkazamiz va bu urilgan nuqtani
E
2
deb belgilaymiz.
E
2
nuqtaga mos keluvchi optimal majmuadagi
A
ne’mat
miqdori
A
2
ga
teng va u
A A
1
3
umumiy samarani ikki qismga ajratadi:
A A
1
2
va
A A
2
3
.
A A
2
3
oʻzgarishga
daromad samarasi
deyiladi va
A A
1
2
oʻzgarishga -
almashtirish samarasi
deyiladi.
