-rasm. Blok-chizmani ko‘rininshidan lavha

30 
Agar blokning mazmunini ifoda etuvchi so`zlar blokka sig‗masa, u holda 
«izohlar»dan foydalaniladi. Izohlar chizmalarning bo`sh joyida keltiriladi va izoh 
berilayotgan blok bilan chiziq orqali yoki shtrixli chiziq bilan ulanadi (2.2-rasm).
izohlar 
izohlar 
 
2.2-rasm. Blok-chizmaga izohlar qo‘yish
9
Uzoq joylashgan bloklarning bir-biri bilan bo`lgan oqimlar chizig‗i uzilishi 
mumkin. Bunday hollarda uzilish tugagan va boshlangan joyda harf, raqam yoki harf-
raqam ko`rinishdagi «Ulovchi» belgisi qo`yiladi (3.3-rasm). 
2.3-rasm. Blok-chizmaga «Ulovchi» belgisini qo‘yilishi
10
 
9
R.Dadabayeva, Sh.Nasridinova, N.Shoaxmedova, L.Ibragimova, Sh.Ermatov. Axborot-kommunikatsion 
texnologiyalar va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. O`quv qo`llanma. 2017. B. 256 
10
R.Dadabayeva, Sh.Nasridinova, N.Shoaxmedova, L.Ibragimova, Sh.Ermatov. Axborot-kommunikatsion 
texnologiyalar va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. O`quv qo`llanma. 2017. B. 257 
А 
9 
А 
9 
5 

31 
«Ulovchi»ning nomi bo`lib qabul qilib oluvchi blokning nomeri (identifikator) 
xizmat qiladi. Agar oqimlar chizig‗ining o`zaro bog‗lanishi ulovchilari turli betlarda 
bo`lsa, u holda betlararo bog‗lovchi qo`llanilib, uning ichiga bet va blokning 
nomerlari kelitiriladi (3.4-rasm). 
2.4-rasm. Blok-chizmaga betlararo bog‘lovchi belgisini qo‘yilishi 
11
 
Blok-chizmalarning asosiy afzalligini, algoritmni tasvirlashning yaqqolligi bilan 
izohlash hisoblanadi.
Masalani yechishning algoritmlarini blok-chizmalar asosida ifoda etib ularning 
yaqqolligini ta‘minlash borasida quyidagi texnik qoidalarni inobatga olish kerak 
bo`ladi: 
a) bloklarni gorizontal va vertikal holatda joylashtirish kerak; 
b) bloklar orasidagi masofani shunday olish kerakki, ularni ulab turuvchi 
chizig‗lar etarli darajada kalta bo`lsin; 
v) bloklarning geometrik o`lchami hisoblash jarayonini tavsiflashning hajmiga 
to`g‗ri kelishi kerak. Shu bilan birgalikda blokning uzunligi uning balandligiga 
nisbatan v=1,5*a ko`rinishda bo`lishi kerak; 
11
R.Dadabayeva, 
Sh.Nasridinova, 
N.Shoaxmedova, 
L.Ibragimova, 
Sh.Ermatov. 
Axborot-kommunikatsion 
texnologiyalar va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. O`quv qo`llanma. 2017. B. 257 
001 bет 
001 bет 
002 
16 
002 bет 
002 bет 
002 
16 

32 
g) blok-chizmalarda bloklarning joylashishi va guruhlarga ajratilishi shunday 
bo`lishi kerakki, ularni ko`rib axborotlarni yaxshi qabul qilish ta‘minlanishi lozim. 
Algoritmni qurish qoidalari GOST 19. 002-80 da (xalqaro standart ISO 2636-
73 ga mos keladi) qat'iy belgilab berilgan. GOST 19. 003 -80 (ISO 1028-73ga mos) 
algoritm va dasturlar tuzimlarida qo‗llaniladigan simvollar ro‗yxatini, bu 
simvollarning shakli va o‗lchamlarini, shuningdek ular bilan tasvirlanadigan 
funksiyalarni (amallarni) belgilaydi.

Download 1,08 Mb.