|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya institutiBog'liq buxgalteriya hisobining axborot tizimlariSchyotlar va shartnomalar zakladkasida kontragentlarning bankdagi hisob-
raqamlari to’g’risidagi ma’lumotlar to’ldirilishi lozim. Bu zakladka keyinchalik
to’lovtopshirqnomasi, schyot-faktura va boshqalarni shakllantirishda foydalaniladi.
Buxgalteriya qaydlari.
Ushbu qism har bir buxgalteriya qaydining jarayon aylanishlarida
qo’llanishidan maqsadini tasvirlaydi. Ish qaydlarida qo’l biln bajariladigan tizimlar (
hujjatlar, jurnallar, ba kata dafterlar) dan foydalanish bilan boshlaymiz va ularning
kompyuter asos tizimlaridagi vazifadoshlarini tahlil qilamiz.
Hujjatlar.
Hujjat bu iqtisodiy hodisa dalili va ish jarayonlarining boshlanishida
foydalaniladi. Ayrim hujjatlar ish jarayonlari mahsuli. Ushbu qismda biz uch xil
hujjat turlarini; manba hujjatlari, mahsulot hujjatlari va qayda aylanuvchi
hujjatlarni muhokama qilamiz.
Manba hujjatlari. Ish jarayonlari boshlanishida ( manba) Boshlanishida
iqtisodiy hodisalar natijasida ko’plab hujjatlar yaratiladi. Ular manba hujjatlari
deyiladi. Manba hujjatlari bitim aylanmasining sodir etilishida kerak bo;kadigan
bitim ma’lumotlarini qayd qiladi va rasmiylashtiradi. 2-2 chizmada manba hujjati
yaratilishi ko’rsatilgan.
Iqtisodiy hodisa (savdo) sotuvchi kotibning sotganligining rasmiy dalili sifatida
ko’p qismli savdo buyurtmasi tayyorlanishiga sabab bo’ladi.
Ushbu manba hujjati nusxasi sotuvchi tizimga kiritiladiva turli vazifalar
ayniqsa to’lov, tashish va hokazolar haqidagi ma’lumotlarni izohlashda
foydalaniladi. Savdo buyrug’idagi ma’lumotlar ushbu qismlarning har biridagi
alohida aktivlarga sabab bo’ladi.
Mahsulot hujjatlari jarayonlarga sabab bo’ladigan mexanizmlardan ko’ra
ish jarayonlari mahsuli. Masalan: xizmatchiga topshiriladigan mehnat shartnomasi
mehnat shartnomasi tizimining mahsulot hujjati. 2-3 chizmada 2-2 chizmada
berilganlarga o’xshash xaridorning hisob raqami savdo tizimining mahsulot hujjati
21
ekanligiga misol keltirilgan. Keying boblarda mahsulot hujjatlarining boshqa ko’plab
namunalari haqid o’rganamiz.
|
| |
