Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

Download 1.94 Mb. Pdf ko'rish
bet	90/99
Sana	20.02.2023
Hajmi	1.94 Mb.
	#42897

1 ... 86 87 88 89 90 91 92 93 ... 99

Bog'liq
Istedod ziyosi 2022 (2)
10 Informatika Savollar UZB, 2 sinf 2 chorak matem, 3- 4 - MAVZU (1), 88888888888, Psixologik xizmatning o`rni va ahamiyati, 13-mavzu, 602629, ADSL, 11-sinf-Fizika-darslik, [05.10.2022 20 13] ТАШКЕНТ ЮЖНЫЙ НУКУС, Health food, О КУРСЕ, 15.Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi hivWBz9, Tarmoqlar komp

С.Т.Исаева (Астрахан Давлат техника университети Тошкент вилояти филиали)

Foydalanilgan adabiyot:
1. Azizxo‘jayeva N.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat.
Toshkent, Adabiyot jamg‘armasi nashriyoti. 2006, 94
‒95-betlar.

КУЗГИ БУҒДОЙ ЎСИМЛИГИНИНГ ФИЗИОЛОГИК
ЖАРАЁНЛАРИ
Б.Н.Қазақова (Урганч Давлат университети),
Т.И.Жугинисов (Қорақалпоқ Давлат университети),
С.Т.Исаева (Астрахан Давлат техника университети Тошкент
вилояти филиали)
Ўзбекистон Республикасида бугунги кунда қишлоқ хўжалиги
соҳаси олдига аҳолини озиқ-овқат, дон махсулотлари билан тўла
таъминлаш вазифаси қўйилган. Шу нуқтаи назардан, ғалласимон
ўсимликлар вакили кузги бўғдойни етиштириш муҳим масалалар-
дан ҳисобланади. Буғдой энг кўп тарқалган асосий донли экинлари-
дан бири бўлиб, бутун дунё халқларининг ярмидан кўпроғи озиқ-
овқат сифатида буғдой нонидан фойдаланади. Буғдой ноннинг тар-
кибида oқсил ва крахмал кўп, оқсил молдалар асосан клейковина
таркибида бўлганлиги учун унинг унидан сифатли нон тайёрлана-
ди, яъни буғдой нони ўзининг таъми, тўйимлилиги ва ҳазм бўлиши
билан юқори баҳоланади.
Илимий нуқтаи назардан, буғдой қўнғирбошлар Poaceae оила-
си, Triticum L авлодига мансуб бир йиллик ғалласимон ўсимликлар
навига киради, экилиш даврларига нисбатан баҳорги ва кузги бўғ-
дой турларига ажралади. Физиологик жараёнлари бўйича кузги
буғдой совуққа ва қишга чидамли, намга талабчан ўсимлик. Ривож-
ланишнинг маълум даври қиш фаслига тўғри келиб, бу даврда
ўсимлик маълум вақтгача ривожланишдан тўхтайди, шу туфайли
бу даврни тиним даври (яровизация даври) деб аталади. Буғдой до-
нининг таркибида унинг навига, экиш шapoитиra қараб 11,0%дан
18‒19%гача оқсил моддаси бўлади. Бу эса буғдой нонидаги оқсил-
ни инсон организмида ҳазм бўлишининг 95%ни ташкил қилади.
Бундан ташқари, буғдой донидан ёрма тайёрланади, унинг уни ма-
карон ва кондитер саноатида ишлатилади [1,24].
Техникада буғдой донидан спирт, крахмал, клейковина, декст-
рин, клей ва бошқа ҳар хил маҳсулотлар олинади. Буғдой донининг
сифати, яъни таркибидаги оқсил, клейковина унинг навига буғдой
етиштирилаётган минтақанинг тупроқ-иқлим шароитига қараб ўз-

202
гаради. Кузги буғдойнинг гуллаш даври ёзги иссиқ гармсел ша-
молларга дуч келмайди ва улар баҳоргига нисбатан юқори (25‒
30%) ва муттасил ҳосил беради [2, 81].
Кузги буғдойни eтиштириш физиологик технологияси; алмаш-
лаб экишдаги ўрни муҳим бўлиб, ўсимлик тупрокнинг унумдорли-
гига, бегона ўтлардан тоза ва нам билан яхши таъминланган туп-
роқларга талабчан ҳисобланади. Бунда барқарор мўл ҳосил олиш
учун кузги буғдойни алмашлаб экишда тўғри жойлаштириш муҳим
аҳамиятга эга. Кузги буғдой суғориладиган ерларда эрта экинлар-
дан бўшаган ерларга келаси йили такрорий экин сифатида экилиши
зарур ҳисобланади.
Умуман олганда, бугунги кунда Ўзбекистон шароитида «Ғал-
ла» илмий ишлаб чиқариш бирлашмаси томонидан ишлаб чиқилган
тавсияга кўpa буғдойни ўсиб турган, лекин, пахтаси териб олинган
ғўза орасига экиш усули қўлланилиб, яхши самара бермоқда. Бунда
ресурс тежамкор технология ҳисобига иқтисодий самарадорлиги,
шунингдек, асосий ўрин озиқ-овқат махсулотларида муҳим ўринни
эгаллайди.

Download 1.94 Mb.

1 ... 86 87 88 89 90 91 92 93 ... 99

Download 1.94 Mb.

Pdf ko'rish