|
-Mavzu: “Mexatronika” faniga kirish. Mexatron sistemalarning tuzilish prinsiplari
|
| bet | 3/18 | | Sana | 20.02.2022 | | Hajmi | 9.31 Mb. | | #17858 |
Bog'liq Mexatronika asoslari leksiya1-Mavzu: “Mexatronika” faniga kirish. Mexatron sistemalarning tuzilish prinsiplari.
Reja:
1. Mexatronika tushunchasi.
2. Mexatronikaning rivojlanish sohasi va boshqa sohalar bilan bog‘liqligi.
3. Mexatronika tizimlarining ko`rinishi.
1. Mexatronika tushunchasi.
Mexatronika – bu texnika va fanning yangi shakli, buyuk ixtirolar va mashinalar ekspluatasiyasi va harakatni kampyuter orqali boshqarish sistemasi bo`lib, mashina va agregatlar harakatini kampyuterda boshqarish va informatika, mikroprosessorlik texnika va elektronika, mexanika bo`limlarini jamlanmasidir.
Mexatronika fan-texnika muvozanati hisoblanib, yangi avlod elektromexanik tizimini yaratishni o`rgatadi, ba`zida rekord parametrlar va prinsipial yangi sifatlarni o`z ichiga oladi.
Odatda mexatron tizim, o`zining elektromexanik tarkibi zamonaviy kuchaytirilgan elektronika bilan birlashtirilgan, har-xil turdagi mikroboshqaruvchi, kompyuter yoki boshqa kuzatuvchi asboblar yordamida boshqariladigan hisoblanadi. Shuningdek tizim xaqiqatdan ham mexatronika holatida, bu esa standart komponentlar bo`lishiga qaramay, qurilishi murakkab bo`lgan monalitdir. Konstruktorlar hamma modellarni ortiqcha foydalanishini hisobga olgan holda uning hamma qismlaridan biriktirib, foydalanishga harakat qildilar. ASP mikrokontrollerlari, intelektual kuch hosil qiluvchilar to`g`ridan - to`g`ri biriktirilgan qo`llanishlar ahamiyatlidir. Bu esa hajm vazni ko`rsatkichlarini ularning yuqori tizimli ishonchliligi va boshqa yuksak tamonlarini qisqartirib yuboradi. Barcha boshqaruv tizimlarining o`tkazgichlar guruhi mexatron hisoblanishi mumkin. Ayniqsa u kosmik apparat reaktiv dvigatelini boshqarsa.
Mexatron tizimini tashkil qiluvchilar mexatron modul deyiladi. Bunday modullar bir qobiqni o`zida bir qancha komponentlarni jamlashi mumkin, masalan: dvigatel, reduktor va ko`rsatkich.
Umuman ko`pgina zamonaviv tizimning o`zi mexatron xisoblanadi yoki mexatronika g`oyalaridan foydalanadi shuninig uchun mexatronika asta sekinlik bilan hamma narsa haqidagi fan bo`lib bormoqda.
O`zining standart aniqlanishiga qaramay mexatronika bir muncha tortishuvli tushuncha bo`lib qolmoqda. Ingliz tilining Viki versiyasida aytilishicha “Mexatronika tizimi” atamasi almashish imkoni borligi bu atama o`rniga “Elektromexanik tizim” atamasini ishlatilishi umuman noto`g`ri. Bu yerda
“Mexatronika” atamasi unchalik keng tarqalmagan.
Atama ikki qismdan iborat – “Mexa” mexanika so`zidan va ”tronika” elektronika so`zidan olingan. Bizning mamlakatimizda “Mexatronika” atamasini paydo bo`lgunicha ”Mexatronlar” nomli asbob - uskunalar qo`llanilgan. Mexatronika atamasini 1969-yili Yaskawa Elektric katta muhandisi yaponiyalik TETSURO MORIA tamonidan kiritilgan (1-rasm).
Dastlab ushbu atama savdo belgisi bo`lgan (1972-yili qayd etilgan ), lekin uni keng tarqalib ketishi natijasida kompaniya uni o`zining savdo belgisi sifatida foydalanishdan bosh tortdi.
1-rasm. Mexatronikaning tashkiliy qismlari.
Keyingi yillarda butun dunyoda fan va texnika sohasida yangi yo‘nalish bo‘lgan mexatronika paydo bo‘ldi va shiddat bilan rivojlanmokda. Mexatronika mexanika, elektronika, hozirgi zamon kompyuterli boshqarish va informatsiyani qayta ishlash metodlari sohalari bilimlariga asoslanadi.
Mexatron modullar va sistemalar yangi xususiyatlarga ega bo‘lgan texnologik mashinalar va agregatlar, robotlarni yaratishning asosi hisoblanadi.
|
| |
